Evrende Güneş sistemi içinde Dünya’nın yeri
Содержание
- 1. Evrende Güneş sistemi içinde Dünya’nın yeri
- 2. Doğal ortamın unsurları, doğal ortamla ilgili coğraf bilimler ve diğer bilim dalları
- 3. COĞRAFYA’NIN TANIMI Coğrafya, • insanla doğal
- 5. Dünya’yı bir yorgan gibi saran atmosfer
- 7. Atmosferin katlar ı
- 13. Elektron yoğunluğuna göre iyonosferin tabakaları
- 14. Yerkabuğunun (Litosferin) genel yapısı
- 15. Yerüzünde karaların ve denizlerin dağılımı
- 16. Mavi renkli katman litosfer ’dir. 33 km
- 18. Doğal ortam ile beşeri ortamın kaynaşması sonucu oluşan coğraf ortam.
- 20. Coğraf bilimlerin diğer bilim grupları arasındaki yeri
- 21. Kesin olarak şunun bilinmesi gerekmektedir ki coğrafya
- 22. Amerika Birleşik Devletleri Arizona State University ,
- 25. Coğrafya içerisindeki BİLİM DALLARI, narın içindeki taneler
- 26. Coğrafya’nın sistematik yapısının nar meyvesi ile karşılaştırılması
- 27. DOĞAL COĞRAFYA (FİZİKÎ COĞRAFYA) • Paleocoğrafya •
- 28. SOSYOEKONOMİK COĞRAFYA ( BEŞERÎ COĞRAFYA) Sosyal Coğrafya
- 29. BÖLGESEL COĞRAFYA TARİHÎ COĞRAFYA PLANLAMA COĞRAFYASI COĞRAFÎ İNFORMATİK
- 30. Doğal ortamın unsurları, doğal ortamla ilgili coğraf bilimler ve diğer bilim dalları
- 31. 4.1. Doğal Coğrafya (Fizikî Coğrafya) İnsanın müdahalesi
- 32. 4.1.1. Paleocoğrafya İnsanın yeryüzüne ayak basmasından önceki
- 33. 4.1.2. Kayaçlar Coğrafyası Doğal ortamın önemli bir
- 39. Suların kayaçların kimyasal yapısına bağlı olarak değişik
- 45. 4.1.3. Jeomorfoloji Jeomorfoloji, eski Yunanca'daki (Grekçede) ge:
- 46. Yerkabuğunun iç kuvvetlerce şekillendirilmesi
- 54. Everest
- 55. Ağrı Dağı’nda sabah vakti
- 56. Dağlardaki buzullar
- 57. Yer şekillerinin yeryüzündeki dağılışlarını tasviri bir şekilde
- 58. Dinamik jeomorfoloji kendi içerisinde şu alt dallara
- 60. Yer şekillerini doğal ortam - insan etkileşimi
- 61. 4.1.4. Toprak Coğrafyası (Pedocoğrafya) Yer kabuğunda karaların
- 62. Toprak bilimciler tarafından tanımlandığı şekliyle toprak ,
- 63. Topraklar oluşumlarına göre yerli topraklar ve taşınmış
- 65. Zonal toprakların kötü drenaj, tuzluluk ve diğer
- 67. Akarsuların yamaçlar önündeki düzlüklerde oluşturdukları birikinti konileri
- 69. Bir sahanın toprak coğrafyası etüdünün yapılabilmesi için,
- 71. 4.1.5. Klimatoloji Kelime anlamı itibariyle "iklim bilimi"
- 72. Hava durumu ile iklimi birbirine karıştırmamak gerekmektedir.
- 73. Hava durumu, bir alandaki çok kısa süreli
- 74. Bir sahanın iklim özelliklerini araştırırken, yukarıda belirtilen
- 75. İklim çalışmalarında mevsimlerin tespiti ayrı bir önem
- 76. Bilindiği üzere sıcaklık şartları fizyolojik olarak hem
- 77. KIŞ mevsimi kendi içerisinde ikiye ayrılır: Ilık
- 78. Erzurum’da mevsim süreleri Mevsimler Uzunyıllar
- 79. Antalya’da mevsim süreleri Mevsimler Uzunyıllar günlük ort.
- 80. Erzurum’da mevsim süreleri Antalya’da mevsim süreleri
- 81. İyi bir iklim araştırması yapabilmek için sahada
- 83. KUZEYDEN GÜNEYE BAZI İSTASYONLARIDAKİ ORTALAMA SICAKLIKLARIN AYLIK
- 89. İklim şartlarının başta insan sağlığı ve faaliyetleri
- 91. Скачать презентацию
- 92. Похожие презентации
Doğal ortamın unsurları, doğal ortamla ilgili coğraf bilimler ve diğer bilim dalları
Слайды презентации
Слайд 1
Evrende Güneş sistemi içinde Dünya’nın yeri
Слайд 2
Doğal ortamın unsurları, doğal ortamla ilgili coğraf bilimler ve
diğer bilim dalları
Слайд 3
COĞRAFYA’NIN TANIMI
Coğrafya,
•
insanla doğal ortam arasındaki karşılıklı etkileşimleri,
•
bu etkileşimler
sonucunda gelişen faaliyetlerle durumları • dağılış, ilişki kurma, karşılaştırma, nedensellik
ilkelerine bağlı kalarak ve • çeşitli araştırma yöntemleri uygulayarak araştırıp inceleyen, • elde ettiği
sonuçları bir sentez halinde ortaya koyan, • kendi içerisinde çok sayıda bilim dalından oluşan bir bilimler topluluğudur .
Слайд 5
Dünya’yı bir yorgan gibi saran atmosfer
Слайд 7
Atmosferin katlar ı
Слайд 13
Elektron yoğunluğuna göre iyonosferin tabakaları
Слайд 14
Yerkabuğunun (Litosferin) genel yapısı
Слайд 15
Yerüzünde karaların ve denizlerin dağılımı
Слайд 16
Mavi renkli katman litosfer ’dir. 33 km
Слайд 18
Doğal ortam ile beşeri ortamın kaynaşması sonucu oluşan coğraf ortam.
Слайд 20
Coğraf bilimlerin diğer bilim grupları arasındaki yeri
Слайд 21
Kesin olarak şunun bilinmesi gerekmektedir ki coğrafya ailesi
içindeki disiplinler
artık “Coğrafi Bilimler” adıyla yeni bir bilim topluluğu
oluşturmuşlardır. Coğrafya ailesi içinde yer alan bilim dallarının her biri
ayrı yöntem ve teknikler kullanarak araştırma ve incelemeler yaptıkları halde, hepsi dağılış, ilişki kurma, karşılaştırma ve nedensellik ilkelerinde birleşmektedirler. Uyulması zorunlu olan bu ortak ilkeler sayesinde coğrafyanın bütünlüğü sağlanmaktadır. Gelişmiş ülkelerin birçoğunda bu durum fark edildiği için coğrafya’nın bütünlüğü korunarak kendi içindeki çok sayıdaki bilim dalından ötürü Coğrafi Bilimler (Geographical Sciences) adıyla ayrı fakülte ve bölümler kurulmuş olup, bunlardan bir kısmının bulundukları yerler aşağıda gösterilmiştir:
Слайд 22
Amerika Birleşik Devletleri
Arizona State University , School of Geographical Sciences,
Tempe/Arizona. Avustralya University of Queensland, Department of Geographical Sciences and Planning
The University of Western Australia, FNAS School of Earth& Geographical
Sciences. Crawley/Australia Çin Institute of Geographical Sciences and Natural Resources Research, Beijing /China Hollanda University of Utrecht, Faculty of Geographical Sciences İngiltere Univeristy of Bournemouth, Environmental and Geographical Sciences in the School of Conservation Sciences University of Bristol, School of Geographical Sciences Geographical Sciences Library (University of Bristol, School for Geographical Sciences , University Road, Bristol BS8) Manchester Metropolitan University, Environmental and Geographical Sciences University of Plymouth, Department of Geographical Sciences University of Huddersfield, The Divisions of Geographical Sciences Keele University, School of Physical and Geographical Sciences, Staffordshire/UK. Güney Afrika University of Cape Town- Environmental & Geographical Sciences
Слайд 25
Coğrafya içerisindeki BİLİM DALLARI, narın içindeki taneler gibi bölümler halinde
birleşerek ANABİLİM DALLARINI, anabilim dallarının birleşmesiyle de COĞRAFYA BİLİMLERİ
TOPLULUĞUNU yani COĞRAFYAYI meydana getirirler. COĞRAFYA BİLİMLERİBilim Dalı Anabilim Dalı Anabilim Dalı Anabilim Dalı
Anabilim DalıAnabilim Dalı Anabilim Dalı Anabilim Dalı Anabilim Dalı Anabilim Dalı Bilim DalıBilim Dalı Bilim Dalı Bilim Dalı
Слайд 26
Coğrafya’nın sistematik yapısının nar meyvesi ile karşılaştırılması
Слайд 27
DOĞAL COĞRAFYA (FİZİKÎ COĞRAFYA)
•
Paleocoğrafya
•
Kayaçlar Coğrafyası
•
Jeomorfoloji
•
Toprak Coğrafyası
•
Klimatoloji
•
Hidrografya
•
Biyocoğrafya
•
Doğal Afetler Coğrafyası
Слайд 28
SOSYOEKONOMİK COĞRAFYA ( BEŞERÎ COĞRAFYA)
Sosyal Coğrafya
Yerleşme Coğrafyası
Nüfus Coğrafyası
Diller Coğrafyası
Dinler Coğrafyası
Eğitim
Coğrafyası Sağlık Coğrafyası Siyasî Coğrafya İdarî Coğrafya Toplumsal Coğrafya Folklorik Coğrafya Kültür Coğrafyası
Ekonomik Coğrafya Hammaddeler Coğrafyası Sanayi (Endüstri) Coğrafyası Hizmetler Coğrafyası Turizm Coğrafyası
Слайд 29
BÖLGESEL COĞRAFYA
TARİHÎ COĞRAFYA
PLANLAMA COĞRAFYASI
COĞRAFÎ İNFORMATİK
Слайд 30
Doğal ortamın unsurları, doğal ortamla ilgili coğraf bilimler ve
diğer bilim dalları
Слайд 31
4.1. Doğal Coğrafya (Fizikî Coğrafya)
İnsanın müdahalesi olmadan, doğal ortam içerisinde
doğal olarak meydana gelen faaliyet ve durumları, doğal ortam
- insan etkileşimi kapsamında dağılış, ilişki kurma, karşılaştırma, nedensellik prensiplerine
bağlı kalarak ele alıp inceleyen ve sonuçlarını bir sentez halinde ortaya koyan coğrafya anabilim dalına "doğal coğrafya" adı verilmektedir. Fizikî coğrafya (physical geography) olarak da adlandırılan bu anabilim dalı içerisinde birbirinden farklı araştırma yöntemleriyle çalışan sekiz bilim dalı (paleocoğrafya, kayaçlar coğrafyası, jeomorfoloji, toprak coğrafyası, klimatoloji, hidrografya, biyocoğrafya, doğal afetler coğrafyası) yer almaktadır. Doğal coğrafya içerisinde yer alan bilim dalları, özellikle doğal ortamı oluşturan unsurlarla ilgili olarak gelişen coğrafî olayları ve durumları kendilerine konu edinmişlerdir. Bu bilim dalları aynı ilkelerde birleştikleri halde, uyguladıkları yöntemlerin farklılığı nedeniyle birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Örneğin, jeomorfoloji konusunda uygulanan yöntemlerle bir sahanın iklim özelliklerini incelemek mümkün olmadığı gibi, aynı şekilde hidrografya'da uygulanan yöntemlerle toprak coğrafyası konusunda araştırma yapılamaz. Bu durum diğerleri için de geçerlidir. Şimdi doğal coğrafya içindeki bilim dallarını yakından tanıyalım.
Слайд 32
4.1.1. Paleocoğrafya
İnsanın yeryüzüne ayak basmasından önceki jeolojik devirlerde doğal ortamda
meydana gelen faaliyetleri ve değişimleri inceleyen bu bilim dalı,
adında coğrafya bulunmasına rağmen şimdiye kadar jeoloji'ye bağlı bir dal
olarak kabul edilmiştir. Bu bilim dalının başlıca görevi, jeolojik devirler boyunca, yer kabuğunda meydana gelen değişimleri, kara ve denizlerin yeryüzüne dağılımlarıyla şekillenmelerini, iklim koşullarını, bitki (flora) ve hayvan (fauna) topluluklarının özelliklerini ve coğrafî dağılışını incelemektir. Paleocoğrafya araştırmalarında bir anlamda doğal ortamın tarihi coğrafyası incelendiğinden, başta jeoloji olmak üzere paleontoloji (fosil bilimi)' den yararlanılmaktadır. Özellikle jeomorfoloji, iklim, bitki örtüsü ve zoocoğrafya araştırmalarında geçmişle bağlantı kurulması gerektiği için araştırma sahasının paleocoğrafya yönünden incelemesi yapılmaktadır. İklim ve bitki örtüsünün paleocoğrafik olarak araştırılmasında radyo karbon (C-14) ve polen analizlerinden yararlanılmaktadır.
Слайд 33
4.1.2. Kayaçlar Coğrafyası
Doğal ortamın önemli bir unsuru olan yer
kabuğunu oluşturan çeşitli özellikteki kayaçların, yeryüzündeki coğrafî dağılışlarını, bu
kayaçların doğal ortamın diğer unsurlarına (yer şekillerine, toprak örtüsüne, sulara,
bitki ve hayvan topluluklarına) ve insan faaliyetlerine etkisini araştıran doğal coğrafya dalıdır. Bilindiği üzere, yer kabuğu çeşitli türdeki kayaçlardan oluşmaktadır. Kayaçlar, oluşum tarzı itibariyle tortul , volkanik (iç püskürük, dış püskürük) ve metamorfik (başkalaşmış) kayaçlar şeklinde sınıflandırılmaktadır. Bu kayaçların kimyasal terkipleri, fiziksel yapıları ve dokuları birbirinden farklı olduğu için, üzerlerinde oluşan yer şekilleri, toprak örtüsü, bitki örtüsü farklı özellikler göstermektedir.
Слайд 39
Suların kayaçların kimyasal yapısına bağlı olarak değişik tat, koku ve
renkte olduğunu bilmekteyiz. Bazı kaynak suları canlılara hayat verip
şifa dağıtırken, bazıları hastalık, hatta ölüm saçmaktadırlar. Örneğin, kanserojen madde
ihtiva eden asbestli kayaçlarla, radyoaktif madde (uranyum) içeren kayaçların tüm canlılar üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Aynı zamanda, kayaçlar sahip oldukları yapısal özellikler ve içerdikleri maden cevherleriyle ekonomik yönden de büyük öneme haizdirler. Örneğin, başkalaşım kayaçlarından olan mermerler, iç püskürük kayaçlardan granitler yer döşemeciliğinde yaygın olarak kullanılmaktadır. İnşaat sanayi için hammadde olan bu tür kayaçların bir ülke içerisinde nerelerde bulunduğunun tespit edilerek coğrafî dağılışlarının çıkarılması kayaçlar coğrafyasının işidir. Bir sahada kayaçlar coğrafyası araştırması yapabilmek için, jeoloji , petrografi (petroloji), mineraloji, jeokimya, jeofizik gibi bilimlerden yararlanılması gerekmektedir. Kayaçların yapısal, dokusal özelliklerini bu bilim dallarındaki uzmanlar incelemektedirler. Bir coğrafyacının işi bu bilim dallarındaki uzmanların yaptıkları işleri yapmaya kalkışmak değildir. Coğrafyacılar, bu bilimlerin ortaya çıkardıkları araştırma sonuçlarından yararlanarak çeşitli özellikteki kayaçların doğal ortam-insan etkileşimi yönünden yeryüzündeki coğrafî dağılışlarını belirleyip, bunların doğal ortamın diğer unsurlarına ve insan faaliyetlerine yani coğrafî ortama olan etkilerini ortaya koymaktadırlar.
Слайд 45
4.1.3. Jeomorfoloji
Jeomorfoloji, eski Yunanca'daki (Grekçede) ge: yer,
morphe: şekil , logos: bilim sözcüklerinin bileşimiyle elde edilen
bir terim olup, " yer şekli bilimi" anlamına gelmektedir.
Bugün dilimizde söylendiği ve yazıldığı şekliyle Jeomorfoloji terimi jeo: yer , morfoloji: şekilbilimi sözcüklerinden oluşmaktadır. Jeomorfoloji, yer kabuğunda iç ve dış kuvvetlerin karşılıklı mücadelesi sonucunda oluşan yer şekillerinin oluşumunu ve bunların sahip oldukları özellikleri inceleyerek sistematik bir tasnif yapan doğal coğrafya dalıdır. Jeomorfoloji kendi içerisinde, Tasviri Jeomorfoloji , Dinamik Jeomorfoloji ve Uygulamalı Jeomorfoloji olmak üzere başlıca üç dala ayrılmaktadır. Bilindiği üzere, Yer'in iç kısmından gelen kuvvetlerin etkisiyle kabaran veya çukurlaşan yer kabuğu, dış kuvvetler (akarsular, buzullar, rüzgârlar, dalgalar, yağmur ve kar suları) tarafından işlenerek değişik şekillere sokulmaktadır.
Слайд 46
Yerkabuğunun iç kuvvetlerce şekillendirilmesi
Слайд 54
Everest
Слайд 55
Ağrı Dağı’nda sabah vakti
Слайд 56
Dağlardaki buzullar
Слайд 57
Yer şekillerinin yeryüzündeki dağılışlarını tasviri bir şekilde ele alıp özelliklerini
tanıtan jeomorfoloji dalına "Tasviri Jeomorfoloji" (Descriptive Geomorphology); Yer şekillerini
oluşum tarzları itibariyle ele alıp analitik ve sistematik yönden inceleyen
jeomorfoloji dalına ise "Dinamik Jeomorfoloji" (Dynamic Geomorphology) adı verilmektedir.
Слайд 58
Dinamik jeomorfoloji kendi içerisinde şu alt dallara ayrılmaktadır:
• Fluviyal Jeomorfoloji
(Fluvial Geomorphology): Akarsuların aşındırma ve biriktirmesi sonucu meydana
gelen yer şekillerini inceler. • Glasyal Jeomorfoloji (Glacial Geomorphology): Buzulların
aşındırma ve biriktirmesi sonucunda oluşan yer şekillerini inceler. • Eoliyen Jeomorfoloji (Eolian Geomorphology): Rüzgâr aşındırma ve biriktirmesiyle oluşan yer şekillerini inceler. • Kıyı Jeomorfolojisi (Coastal Geomorphology): Dalga aşındırma ve biriktirmesi sonucunda okyanus, deniz ve göl kıyılarında meydana gelen yer şekillerini inceler. • Karst Jeomorfolojisi (Karst Geomorphology): Eriyebilen kayaçlar üzerinde erime ve çözülmeyle meydana gelen yer şekillerini inceler. • Volkan Jeomorfolojisi (Volcanic Geomorphology): Volkanik faaliyetler sonucunda oluşan yer şekillerini inceler. • Yapısal Jeomorfoloji (Structural Geomorphology): Jeolojik, stratigrafik ve tektonik yapıyla ilgili olarak meydana gelmiş yer şekillerini inceler.
Слайд 60
Yer şekillerini doğal ortam - insan etkileşimi kapsamında planlama yönünden
ele alan jeomorfoloji dalı ise "Uygulamalı Jeomorfoloji (Applied
Geomorphology)" dir. Uygulamalı jeomorfoloji yer şekillerinin coğrafî planlamadaki rolünü ortaya
çıkararak, arazi kullanımı (land use) konusunda yapılacak çalışmalara büyük ölçüde yardımcı olmaktadır. Jeomorfoloji'nin çalışma alanını yer kabuğunun yüzeyi oluşturduğu için, öncelikle yer şekillerinin üzerinde oluştuğu bu alanın yapısal özelliklerini çeşitli yönlerden inceleyen jeoloji, petroloji, jeofizik, jeokimya ve paleontoloji gibi bilimlerden yararlanmaktadır. Jeomorfoloji konusunda uzmanlaşmış coğrafyacılara "jeomorfolog" denilmektedir. Türkiye'de bu unvanı elde etmek isteyenlerin üniversitelerin araştırmacı coğrafyacı yetiştiren coğrafya bölümlerinde dört yıllık lisans eğitimini tamamlamaları ve jeomorfoloji alanında yüksek lisans (master) eğitimi almaları gerekmektedir.
Слайд 61
4.1.4. Toprak Coğrafyası (Pedocoğrafya)
Yer kabuğunda karaların yüzeyini bir deri
gibi farklı yapı ve kalınlıkta örten toprak örtüsünü sahip
olduğu özellikleri yönünden ele alarak coğrafî yönden inceleyen doğal coğrafya
dalıdır. Pedocoğrafya araştırmalarında ilgisi oranında başta pedoloji (toprak bilimi) olmak üzere, jeoloji, kimya, fizik, hidroloji, biyoloji, jeomorfoloji, hidrocoğrafya, biyocoğrafya ve tarım coğrafyası gibi bilim dallarından yararlanılmaktadır. Doğal ortam içerisinde önemli bir yere sahip olan toprak örtüsü, kara yüzeylerinin tamamını örtmemektedir. Dağların yalçın kayalıklar şeklinde gözlediğimiz kesimleri toprak örtüsünden yoksundur. Buna karşılık aşınım düzlüğü veya plato özelliği kazanmış yüksek alanlarda, bunların yamaç ve eteklerinde, ovalarda, tabanlı vadilerde değişik özellikte ve kalınlıkta toprak örtüsüne rastlanabilmektedir. Üzeri doğal bitki örtüsü veya kültür bitkileriyle kaplanmış olan alanlar toprak örtüsünün bulunduğu yerlerdir.
Слайд 62
Toprak bilimciler tarafından tanımlandığı şekliyle toprak , yer kabuğunda karaların
yüzeyini kaplayan, kayaçların ve organik maddelerin türlü ayrışma ürünlerinin
karışımından meydana gelen, bünyesinde geniş canlılar âlemi barındıran, bitkilere durak
yeri ve besin kaynağı olan, belirli oranlarda su ve hava içeren bir oluşumdur. Yer kabuğunda kara ortamında yer alan kayaçların cinsi ve yapısal özellikleri, bunlar üzerinde oluşmuş yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü ve hidrografya şartları yeryüzünde farklı toprak tiplerinin oluşumunu sağlamıştır. Yeryüzündeki toprakları sahip oldukları özellikleri yönünden ayrıntılı olarak inceleyen bilime pedoloji (toprak bilimi) denilmektedir. Pedoloji, toprakları oluşum şekilleri ve sahip oldukları yapısal, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri bakımından sınıflamaya tabi tuttuğu gibi, ekonomik bakımdan da verimlilik durumlarını incelemektedir.
Слайд 63
Topraklar oluşumlarına göre yerli topraklar ve taşınmış topraklar olmak
üzere iki ana grup altında toplanmaktadır. Yerli topraklar, kayaçların
üzerinde oldukları yerde oluşmuş topraklardır. Kayaların yüzeyi dış etkenlerin tesiriyle
zamanla çözülerek irili ufaklı parçalara ayrılıp, ufalanmaktadır. Bu parçalar uzun yıllar boyunca daha da küçülerek ana kayanın yüzeyini saran toprak örtüsü haline dönüşmektedir (1cm kalınlığındaki toprak örtüsü yaklaşık 240 yılda oluşmaktadır). Ana kaya üzerinde oluşan ilk toprak örtüsü en üst katı (horizonu) oluşturur. Ana kayanın çözülmesi ilk horizonun altında devam ettiği için, çözülme devam ettiği sürece üstteki zonlara alttan yeni zonlar eklenmektedir. Bu nedenle ana kaya üzerinde katmanlar halinde oluşan topraklara zonal topraklar denilmektedir.
Слайд 65
Zonal toprakların kötü drenaj, tuzluluk ve diğer yerel koşulların etkisiyle
bozulmuş olanlarına intrazonal topraklar (hidromorfik, halomorfik, kalsimorfik
topraklar) adı verilmektedir. Bir alanda oluşan yerli toprak örtüsünün akarsular,
rüzgârlar ve buzullarla süpürülüp başka bir yerde biriktirilmesiyle oluşmuş topraklara taşınmış topraklar denir. Aluviyal topraklar, moren toprakları ve lös' ler bu grup içinde yer alan başlıca topraklardır. Akarsu, buzul ve rüzgârın taşıma etkisi olmadan doğrudan eğim şartlarına ve yerçekimine bağlı olarak dağ, tepe ve plato yamaçlarından süpürülerek eteklerde biriken toprak örtüsüne kolluviyal topraklar denir.
Слайд 67
Akarsuların yamaçlar önündeki düzlüklerde oluşturdukları birikinti konileri üzerinde
alüvyal topraklar
oluşmaktadır. Birikinti konileriyle kolluviyal toprakların oluşum yerleri genelde aynı
morfolojik birimlere rastladığı için genellikle birbirleriyle karıştırılmaktadır. İster yerli, ister
taşınmış olsun bir toprak örtüsü belirgin bir horizon değişimi göstermiyorsa (tek horizondan oluşuyorsa), bu tür topraklara azonal topraklar denilmektedir. Litosol, regosol ve alüvyal topraklar bu grup içerisinde yer alırlar.
Слайд 69
Bir sahanın toprak coğrafyası etüdünün yapılabilmesi için, topografya, jeoloji, toprak,
jeomorfoloji, hidrografya, doğal bitki örtüsü, araziden faydalanma ve toprak
verimliliği haritalarının hazırlanması gerekmektedir. Hazırlanan bu haritalar yardımıyla o sahadaki
toprak örtüsünü oluşturan ana ve alt toprak gruplarının ayrımı yapılarak diğer unsurlarla ilişkili olarak kapladıkları alanlar belirlenir. Yani farklı özellikteki toprakların coğrafî dağılışları ve bu dağılışa göre ortaya çıkarılmış sonuç doğal ortam-insan etkileşimi kapsamında değerlendirilir. Bir canlı unsur olarak nitelendirilen toprak örtüsünün doğal bitki örtüsüne ve beşerî faaliyetlere etkisi oldukça büyüktür. Özellikle verimli toprakların bulunduğu alanlar tarımsal üretimin yüksek olmasına bağlı olarak yoğun nüfuslu alanlar haline gelmektedirler.
Слайд 71
4.1.5. Klimatoloji
Kelime anlamı itibariyle "iklim bilimi" anlamına gelen
klimatoloji, uzun yıllar boyunca atmosferde meydana gelen hava olaylarının
insan ve doğal ortam üzerindeki etkilerine bağlı olarak ortaya çıkan
iklim tiplerini inceleyen bir doğal coğrafya dalıdır. Bir sahada uzun yıllar boyunca hüküm süren hava olaylarının ortalama sonucu o sahanın iklim özelliklerini belirlemektedir. Bu itibarla Erol'un da belirttiği gibi, "oldukça geniş bir bölge içinde, uzun yıllar boyunca değişmeyen ortalama hava koşullarına iklim denir.
Слайд 72
Hava durumu ile iklimi birbirine karıştırmamak gerekmektedir. Belirli bir yerde,
kısa bir süre içinde etkin olan atmosfer koşullarına hava
durumu denir. Hava durumlarının özellikle günlük yaşantımız ve iş verimliliğimiz
üzerinde önemli ölçüde etkileri bulunmaktır. Bulutsuz, pırıl pırıl güneşli ılık bir hava ile kapalı, nemli ve sıcak bir havanın insanın ruh hali üzerinde yarattığı olumlu ve olumsuz etkilerini hepimiz yakından bilmekteyiz. Bir ölçüde insanın dinamik veya pasif hale gelmesi günlük hava durumuna bağlıdır. Günlük hava durumu sıcaklık, bulutluluk, yağış, rüzgâr vb. gibi pek çok etmenin etkisi altındadır. Radyo ve televizyonlarda yayımlanan günlük hava raporlarında öncelikle gökyüzünün açık, az bulutlu, parçalı bulutlu veya kapalı olacağı belirtildikten sonra rüzgâr, yağış ve günlük en düşük ve en yüksek sıcaklıklar hakkında bilgi verilmektedir.
Слайд 73
Hava durumu, bir alandaki çok kısa süreli (günlük, hatta anlık)
hava olaylarının sonucunu, iklim ise, uzun dönemlerde gelişen hava
olaylarının netleşmiş ortalama sonuçlarını yansıtmaktadır. İklimde uzun yıllar boyunca bir
alanda hüküm süren iklim elemanlarının (sıcaklık, basınç, rüzgârlar, nem, yağış, buharlaşma) o alanda gösterdikleri değişikliklerin doğal ortama ve insana olan etkileri önem kazanmaktadır. Bir sahada kısa sürede veya birkaç yıllık sürede hüküm süren hava durumlarının değerlendirilmesiyle o sahanın iklim özellikleri belirlenememektedir. Bu nedenle, başlıca iklim elemanları olarak kabul edilen sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem, yağış ve buharlaşmayla ilgili olarak uzun yıllar boyunca ölçülmüş en az 30 yıllık ortalama meteorolojik rasat değerlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, iklim araştırması yapılan bir bölgede uzun süreden beri klimatik gözlem yapan meteoroloji istasyonu sayısı ne kadar fazla olursa, o kadar doğru sonuçlar elde edilmektedir.
Слайд 74
Bir sahanın iklim özelliklerini araştırırken, yukarıda belirtilen iklim elemanlarının o
sahada uzun yıllar boyunca nasıl bir seyir izlediğini tespit
ederek, ortalama ve ekstrem sonuçları itibariyle değerlendirmeler yapılır. Bu işlemleri
yapabilmek için, her bir iklim elemanı ayrı ayrı ele alınarak meteorolojik gözlemler sonucu elde edilen verileri tablolaştırılır, o konuyla ilgili grafikler, diyagramlar ve haritalar çizilir. Sahada yapılan uzun süreli gözlemlerin katkısı ve hazırlanan bu malzemelerin değerlendirilmesiyle o alanda hüküm süren iklimin tipi ve özellikleri belirlenmiş olur.
Слайд 75
İklim çalışmalarında mevsimlerin tespiti ayrı bir önem taşımaktadır. Ekvator ve
kutup kuşağında mevsim ayrımı yapılamadığı halde, ılıman-orta kuşakta mevsim
kavramı ortaya çıkmaktadır. Orta kuşakta yer alan Türkiye’de dört mevsim
yaşanılmaktadır. Ancak, yıl boyunca gerçek olarak yaşadığımız mevsimlerin süreleri ülkemizin her bölge, bölüm ve yöresinde 3'er aylık eşit dönemler halinde değildir. Oysa okul kitaplarında mevsimler 3'er ay eşit süre ile mart, nisan, mayıs ayları ilkbahar ; haziran, temmuz, ağustos ayları yaz ; eylül, ekim, kasım ayları sonbahar ; aralık, ocak, şubat ayları kış mevsimi olarak kavratılmaktadır.
Слайд 76
Bilindiği üzere sıcaklık şartları fizyolojik olarak hem insanları, hem de
bitki ve hayvanları etkilemektedir. Hava sıcaklığının düşmesiyle üşümeye başlar
ve soğuktan korunmak için kalın giysiler giyinip, ısınma araçları kullanırız.
Hava sıcaklığının üşütmeyen, terletmeyen veya bunaltmayan derecelerde seyrettiği günlerde insanlarda bir rahatlama, aşırı sıcaklarda ise bunalma, terleme görülmektedir. Gene bitkilerin yaprak ve çiçek açmaları için, hava sıcaklığının o bitkilerin ihtiyaç duyduğu dereceye yükselmesi gerekmektedir. İşte, bu durumların meydana gelmesi için acaba günlük ortalama sıcaklıkların uzun yıllar ortalaması kaç dereceler arasında olması gerekmektedir? Hava sıcaklığının ülkemizde insanlar ve bitkiler üzerinde yarattığı fizyolojik etkilere dayanarak genel hatlarıyla ortalama günlük sıcaklıkların: +10 ilâ +20 derece arasında süreklilik gösterdiği dönemi İLKBAHAR ; +20 derecenin üzerindeki dönemi YAZ, +20 ilâ +10 derece arasındaki dönemi SONBAHAR, +10 derecenin altında seyrettiği dönemi ise KIŞ mevsimi olarak belirlemiş bulunuyoruz.
Слайд 77
KIŞ mevsimi kendi içerisinde ikiye ayrılır:
Ilık kış devresi : +10
derece ilâ +5 derece arası Gerçek kış devresi: +5 derecenin
altındaki dönem YAZ mevsimi kendi içerisinde ikiye ayrılır: Normal yaz devresi: +20
ilâ +25 derece arasındaki dönem Tropik yaz günleri devresi: +25 derecenin üzerindeki dönem)
Слайд 78
Erzurum’da mevsim süreleri
Mevsimler Uzunyıllar
günlük
ort. sıcaklık o C Mevsim Süresi (gün) Mevsim takvimi İlkbahar 10 o - 20
o arası 75 gün 09 Mayıs–22 Temmuz Yaz
20 o nin üzeri 21 gün 23 Temmuz-12 Ağustos Sonbahar 20 o - 10 o arası 55 gün 13 Ağustos–06 Ekim Kış 10 o nin altı 215 gün 07 Ekim–08 Mayıs
Слайд 79
Antalya’da mevsim süreleri
Mevsimler Uzunyıllar
günlük ort.
sıcaklık o
C Mevsim
Süresi
(gün) Mevsim
takvimi
İlkbahar
10 o - 20 o arası 98 gün 11 Şubat–18
Mayıs Yaz 20 o nin üzeri 148 gün 19 Mayıs–13 Ekim Sonbahar
20 o - 10 o arası 84 gün 14 Ekim– 05 Ocak Kış 10 o nin altı 36 gün 06 Ocak– 10 Şubat
Слайд 80
Erzurum’da mevsim süreleri
Antalya’da
mevsim süreleri
Слайд 81
İyi bir iklim araştırması yapabilmek için sahada yer alan meteoroloji
gözlem istasyonlarının hangi jeomorfolojik birimde bulunduğunun tespiti büyük önem
taşımaktadır. Yer şekillerinin yükseltileri, uzanış doğrultuları (bakı şartları) yerel etkiler
yaratarak şaşırtıcı sonuçların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Gene hidrografik unsurların (göl, gölet, akarsu) ve büyük yerleşim alanları üzerinde oluşan kirli havanın (radyasyon bulutlarının) o sahanın iklimi üzerinde yerel etkileri olmaktadır.
Слайд 83
KUZEYDEN GÜNEYE BAZI İSTASYONLARIDAKİ ORTALAMA SICAKLIKLARIN
AYLIK ORTALAMA DEĞERLERİ
0
C I II
III IV V VI VII VIII IX X XI
XII ORT İNEBOLU 6,1 6,1 6,9 10,5 14,6 19,1 21,7 21,5
18,2 14,4 11,3 8,4 13,2 ILGAZ -0,7 0,9 4,8 9,9 13,9 17,2 20,6 20,0 16,8 11,0 5,6 1,4 10,1 ÇANKIRI -0,5 1 5,5 11,3 16 20 23,3 22,7 17,8 11,9 5,6 1,5 11,3 KONYA -0,2 1,5 5,4 11,1 15,6 19,9 23,2 22,8 18,2 12,3 6,4 1,8 11,5
Слайд 89
İklim şartlarının başta insan sağlığı ve faaliyetleri olmak üzere, toprak,
doğal bitki örtüsü ve hidrografik şartlar üzerinde etkisi büyüktür.
Bu nedenle klimatoloji kendi içerisinde çok çeşitli konularla ilişkili olarak:
• Fizyolojik klimatoloji, • Tıbbî klimatoloji, • Tarımsal klimatoloji, • Mimari klimatoloji, • İnşaat klimatolojisi, • Rekreasyon klimatolojisi, • Su ulaşımı klimatolojisi, • Kara ulaşımı klimatolojisi, • Havacılık klimatolojisi, • Yakıt ve enerji klimatolojisi gibi uygulama alanlarına ayrılmıştır
Чтобы скачать презентацию - поделитесь ей с друзьями с помощью
социальных кнопок.
