Биосфера және оның шекаралары

Владимир Иванович Вернадский
1926 жыл
“Учение о биосфере”
Биосфераның негізін қалаушы В.И.Вернадский.

Биосфера
Жердің барлық қабықтары бір бірімен үнемі байланыста болады.
Тірі ағзалар литосфераның жоғарғы қабатында, гидросферада , және атмосфераның төменгі қабатында кездеседі.

Биосфера шекаралары
атмосферада: 15-20 км.
литосферада: 3,5—7,5 км.
гидросферада: 10—11 км.

Атмосфера
Жерді айнала қоршап тұрған газды қабат — атмосфера деп аталды. Ол гректің “atmos” ауа және “sphaira” — шар деген сөзінен шыққан.
Атмосферара адам, жануарлар және өсімдіктер дем алатын ауа ғана емес, сонымен бірге оған жер шарын қоршаған газды қабаты да жатады. Оның қалыңдығы 100 километрге дейін жетеді. Ауа – әр түрлі газдардың қоспасы. Оның құрамы, негізінен, азот пен оттегінен тұрады. Бұл газдар су мен жер қыртысында да бар.

Сабақтың тақырыбы:
Биосфера құрамы және құрылымы
Литосферадағы тіршілікті +100°C -тан жоғары болатын 1,5 - 15 км деңгейдегі және тереңдіктегі жер асты сулары мен тау жыныстарының температурасы шектейді. Жер қабығының жынысынан бактерия табылған ең үлкен тереңдік - 4 км құрайды. Мұнай орындарындағы 2-2,5 км тереңдікте көп мөлшерде бактериялар табылған. Мұхиттағы тіршілік өте терең қабатқа дейін таралған және жер бетінен 10-11 км тереңдікте «мұхиттың түбінде» кезедеседі.
Литосфера

Гидросфера
Гидросфера — Жер шарының су кабығы, ол ғаламшардағы химияның косылыска түспеген табиғи судың барлығьн (сүйык, қатты жөне бу түрівдегі) қамтиды. Гидросфераны жөне оның қүрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымды гидрология деп атайды. Гидрология зерттеу объектісіне қарай екі салаға: Дүниежүзілік мұхит пен оның бөліктерін зерттейтін мухиттану мен құрлыстағы суларды зерттейтін құрлық гидрологиясына жіктеледі.
Гидросфераның жалпы көлемі, шамамен, 1,4 млрд км3. Бұл орасан мол су массасынын тек 2,5%-ы гана түщы су, калған 97,5%-ын Дүниежүзілік мұхит пен құрлыктағы ащы сулар құрайды.

Биосфера шекараларына әсер етуші факторлар:
Ультракүлгін сәулелер
жоғарғы шегіне
Жер қойнауындағы температура
төменгі шегіне

Биосфера құрамы
Тірі зат —Жер бетіндегі барлық тірі ағзалардың жиынтығы

Патшалықтар
Өсімдіктар саңырауқұлақтар
Жануарлар бактериялар

Биоценоз-табиғат жағдайлары біртекті алқабын мекендейтін өсімдіктер, жануарлар және микроағзалар бірлестігі

Көлдегі биоценоз

Заттар айналымы