Араганыӊ салдары

Слайд 2

“Араганың кырынга чам” үнер деп үлегер сөстүң утказы мындыг. Арага аарыг-ажыкка, бертик-бежелге

“Араганың кырынга чам” үнер деп үлегер сөстүң утказы мындыг. Арага аарыг-ажыкка, бертик-бежелге
чедирип болур, оон кедерезе кижи амы-тынындан-даа чарлып болур. Араганы кым-даа чадап каан дээр. Араганы ишкеш, от-көске-даа өрттенип, суг-чарга-даа дүжүп, ок-бижекке-даа кадалып, аас-дылга, хоп-нүгүлге холбажып, айыыл-халапка, озал-ондакка-даа таваржып болур. Арага кижини кандыг-даа багай салдарга чедирип болур.

Слайд 3

Адазының толептиг оглу болза араганы ишпес ужурлуг. Иезиниң ёзулуг уруу болза араганы

Адазының толептиг оглу болза араганы ишпес ужурлуг. Иезиниң ёзулуг уруу болза араганы
амзавас-даа ужурлуг. Араганы, пивону кайы-хамаан чок ишкенинден ада-ие камгалалы, өгбе камгалалы, сүлде, аас-кежик чыт - бустан, эпчок багай сөстерден ырай бээр.

Слайд 4

Тыва кижиниң ханында арагага удур туржур бот камгалал чок. Бистиң өгбелеривис сүт

Тыва кижиниң ханында арагага удур туржур бот камгалал чок. Бистиң өгбелеривис сүт
арагазын 40 хар ашканда безин чүгле амзангырлап, ужур дээш пактаар турган.
Сүт арагазын бистиң өгбелеривис сержимге ажыглап чораан. Кандыг-ла бир аарыг-ажыктан, аза-четкерден, айыыл-халаптан, аас-дылдан, оор-сууктан, кокай-бөрүден камгаланып, сүт арагазын ыңай-бээр тайга-таңдыларынче чажарын сержим чажары дээр.
Спирт, водканы өгбелеривис оттуг-кара-арага дээш сержимге хереглевейн чораан. Спирт, водканы ижери тыва чон аразынга шуут хоруглуг турган.

Слайд 5


Алим Оюн
«Арага»
Арага деп ажыг сугну ишпээлинер
Арагада эки чуве тыппас

Алим Оюн «Арага» Арага деп ажыг сугну ишпээлинер Арагада эки чуве тыппас
силер
Араганы ижип алгаш албыстап каар
Араатанга домейлежир кижилер хой.
Ажы толун бодап кор даан кээргенчиин
Ажын-чемин тоне берген канчаарыл ам?
Анаа-ла хей арагаже бажывысты
Амыдырал бодавайын сугар-дыр бис
Кажан-на бир бажывысты соктап келир
Калчаа дошкун уелерге таварышкаш,
Эрткен уе чуртталгавыс эглип кээрин
Ээрежип диленип кээр уевис чок…

Слайд 6

Орлан Дамба-Хуурак- «Ээлчеглиг эзирик кыш» деп шулуунден узунду.
Огбелерден ооренип чоруулунар,
Дортен харга

Орлан Дамба-Хуурак- «Ээлчеглиг эзирик кыш» деп шулуунден узунду. Огбелерден ооренип чоруулунар, Дортен
четпээн кижи ижип чорбаан…
Тывам толу! Дунмам-дыр сен, угбам-дыр сен,
Тыва адын дымаа-чараа холуп чорба!
Албаарадыр ижип алгаш, алгы-кышкы
Аскы-мурнун ойда-кайда эдип чорба!
Кыдыындан кээп коруп чоруур улустарга,
Кыпсынчыг-дыр, ыянчыг-дыр, ческинчиг-дир!
Бодунну сен «кончуг мен» деп бодаарынга,
Долгандыр чон бажын чайып, хомудап чор!
Чежеге дээр мынчап кээр бис?! Болзун черле!
Черивис бар, дылывыс бар, тоогувус бар!
Чемдий берген чувевис чок чурттап чор бис,
«Чеве» дишкеш сергээлинер, соксаалынар!
Чугле бистер оскен-торээн чуртувуска,
Чудуп, тейлеп, сузуглелдиг чоруулунар!
Азып, тенип, будалы бээр кижилерни,
Аралажып, деткип – сургап алыылынар!