Poresko pravo

INSTITUCIJE JAVNIH FINANSIJA
Javni prihodi
Javni rashodi
Budžet
Finansijsko izravnanje

JAVNI (TEKUĆI) PRIHODI
Rezultat obavljanja transakcije koja povećava neto imovinu države (tj. opšteg sektora države)
Transakcija = interakcija između dva subjekta (jedinice)
uzajamni sporazum
zakon

PRIMANJA DRŽAVE
Primanja od prodaje nefinansijske imovine (osnovnih sredstava, zalihe i prirodna bogatstva – šume i voda)
Primanja od zaduživanja
Primanja od prodaje finansijske imovine (prodaje akcija i drugih hartija od vrednosti, od privatizacije)

OPŠTI SEKTOR DRŽAVE
jedinice države (government units):
državna zajednica Srbija i Crna Gora,
Republika Srbija,
Autonomna Pokrajina,
grad Beograd,
gradovi,
opštine;

OPŠTI SEKTOR DRŽAVE
organizacije obaveznog socijalnog osiguranja:
Rep. fond za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih,
Rep. fond za penzijsko i invalidsko osiguranje samostalnih delatnosti,
Rep. fond za penzijsko i invalidsko osiguranje poljoprivrednika,
Rep. fond za zdravstveno osiguranje,
Nacionalni biro za zapošljavanje.

OPŠTI SEKTOR DRŽAVE
Netržišne neprofitne ustanove koje su kontrolisane i pretežno finansirane od strane jedinica države (npr. državne škole, bolnice i sl.)

JAVNI PRIHODI
(1) DERIVATIVNI (javnopravni)
a) neposredno nametnuti:
fiskalni (dažbinski) prihodi: porezi, takse, doprinosi i naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa
b) posredno nametnuti:
novčane kazne u sudskim postupcima, oduzeta imovinska korist

JAVNI PRIHODI
(2) ORIGINARNI (privatnopravni)
donacije od stranih država i međunarodnih organizacija;
donacije od fizičkih i pravnih lica;
prihodi od imovine (kamate; dividende; prihodi od zakupa neproizvedene imovine, npr. mineralnih sirovina, šuma, zemljišta, voda i dr.);
prihodi od prodaje dobara i usluga.

FISKALNI (DAŽBINSKI) PRIHODI
Porez
Taksa
Doprinos
Naknada za korišćenje dobara od opšteg interesa

POREZ
Prisilnost pri plaćanju
Finansiranje javnih izdataka i ostvarivanje drugih ciljeva
Odsustvo neposredne protivnaknade
Novčano davanje

TAKSA
Naknada (cena) za uslugu (radnja državnog organa ili posebna privilegija koja se dobija) koju država zauzvrat daje obvezniku.
Mešavina javnopravnih elemenata (taksenopravni odnos zasnovan na zakonu) i privatnopravnih elemenata (inicijativa lica privatnog prava).
Pravilno odmeravanje gornjeg limita takse. Ona treba da odgovara ceni za izvršenu uslugu.
(ako se maksimum pređe,taksa prerasta u porez)

DOPRINOS
Parafiskalitet (prihod organizacija socijalnog osiguranja).
Obveznici: lica povezana ekonomskim ili socijalnim interesom (zaposleni, poslodavci, preduzetnici).
Namenski karakter, ali je korist “apstraktna”, jer obveznik redovno plaća doprinos, a naknadu iz socijalnog osiguranja ostvaruje tek ako se dogodi osigurani slučaj (starost, bolest, invalidnost, nezaposlenost).

NAKNADA ZA KORIŠĆENJE DOBARA OD OPŠTEG INTERESA
Zakonom utvrđena cena za dobra od opšteg interesa.
Ako je veza između visine naknade i koristi koju ostvaruje korišćenjem dobra od opšteg interesa slaba, naknada prerasta u porez.

KLASIFIKACIJE POREZA
Neposredni i posredni porezi (francuska definicija)
Objektni i subjektni porezi (predmet oporezivanja)
Analitički i sintetički porezi (obuhvatnost poreske situacije)

KLASIFIKACIJE POREZA
Opšti i namenski porezi (vezanost prihoda za određeni rashod)
Pretpostavljeni i faktički porezi (način utvrđivanja poreske osnovice)
Ad valorem i specifični porezi (način iskazivanja poreske osnovice)

KLASIFIKACIJE POREZA
Porez na zarađene prihode i porez na prihode od investicija (kvalitativne razlike pojedinih prihoda koji se oporezuju)
Redovni i vanredni porezi (vreme u kojem se porez nalazi na snazi)
Periodični i jednokratni porezi

KLASIFIKACIJE POREZA
Centralni i lokalni porezi
metod vlastitih poreza
metod poreskog preklapanja
metod zajednice prihoda

OECD I GFS KLASIFIKACIJA
OECD klasifikacija poreza
GFS statistika javnih prihoda (Međunarodni monetarni fond) – Government Finance Statistics Manuel

KLASIFIKACIJA POREZA OECD
Prema poreskoj osnovici
1000 Porezi na dohodak, dobit i kapitalne dobitke (pojedinaca – 1100; korporacija - 1200)
2000 Doprinosi za socijalno osiguranje (koje plaćaju zaposleni – 2100; koje plaćaju poslodavci – 2200; koje plaćaju preduzetnici i nezaposleni - 2300)

KLASIFIKACIJA POREZA OECD
3000 Porezi na platni spisak i radnu snagu
4000 Porezi na imovinu (periodični porezi na nepokretnosti – 4100; periodični porezi na neto imovinu – 4200; porezi na ostavinu, nasleđe i poklon – 4300; porezi na finansijske i kapitalne transakcije - 4400; ostali neperiodični porezi na imovinu – 4500; ostali periodični porezi na imovinu - 4600 )

KLASIFIKACIJA POREZA OECD
5000 Porezi na dobra i usluge (opšti porezi – 5110; porezi na pojedinačna dobra i usluge = akcize, carine, dobit fiskalnih monopola, porezi na izvoz, porezi na investiciona dobra, porezi na međunarodnu trgovinu i transakcije – 5120; porezi na upotrebu dobara - 5200)

KLASIFIKACIJA POREZA OECD
6000 Ostali porezi

GFS TEKUĆI PRIHODI
POREZI
SOCIJALNI DOPRINOSI
DONACIJE I TRANSFERI
NEPORESKI PRIHODI

UPOREĐENJE OECD I GFS KLASIFIKACIJE
GFS klasifikacija doprinose za socijalno osiguranje ne smatra porezima,već ih izdvaja u posebnu kategoriju javnih (tekućih) prihoda (socijalni doprinosi).
GFS klasifikacija poreze na međunarodnu trgovinu i transakcije izdvaja iz poreza na dobra i usluge u posebnu grupu poreza.
Sličnost: (a) porezi se grupišu prema poreskoj osnovici; (b) destiniranost poreza ne utiče ma klasifikaciju, osim kod socijalnih doprinosa i poreza na platni spisak i radnu snagu.

GFS POREZI
Porezi na dohodak, dobit i kapitalne dobitke
Porezi na platni spisak i radnu snagu
Porezi na imovinu
Porezi na dobra i usluge
Porezi na međunarodnu trgovinu i transakcije
Ostali porezi

GFS SOCIJALNI DOPRINOSI
Instrument za finansiranje naknada iz socijalnog osiguranja za osiguranike i druga lica koja imaju prava iz socijalnog osiguranja (izdržavana lica, preživeli bračni drug)
Parafiskalni prihod
Namenski prihod

GFS DONACIJE I TRANSFERI
Dobrovoljni transferi koji:
jedan nivo vlasti prima od drugog nivoa vlasti u zemlji;
od strane države;
od međunarodne organizacije.