Презентация 4004 Абулов

ТУБЕРКУЛЕЗ ТАРИХЫ
Туберкулез ауруы көне заманнан белгілі. Ауру белгілері бұдан 7 мың жылдай бұрын неолитТуберкулез ауруы көне заманнан белгілі. Ауру белгілері бұдан 7 мың жылдай бұрын неолит кезеңіндегі адам сүйегін зерттегенде табылған, біздің заманымыздан бұрын 3 – 2-мыңжылдықта египет мумияларынан анықталған. Туберкулездің клиникасы туралы алғашқы деректер 2 ғасырда өмір сүрген каппадокиялық дәрігер АретейдіңТуберкулез ауруы көне заманнан белгілі. Ауру белгілері бұдан 7 мың жылдай бұрын неолит кезеңіндегі адам сүйегін зерттегенде табылған, біздің заманымыздан бұрын 3 – 2-мыңжылдықта египет мумияларынан анықталған. Туберкулездің клиникасы туралы алғашқы деректер 2 ғасырда өмір сүрген каппадокиялық дәрігер Аретейдің(Aretaіos) еңбектерінде кездеседі. Одан кейін ГиппократТуберкулез ауруы көне заманнан белгілі. Ауру белгілері бұдан 7 мың жылдай бұрын неолит кезеңіндегі адам сүйегін зерттегенде табылған, біздің заманымыздан бұрын 3 – 2-мыңжылдықта египет мумияларынан анықталған. Туберкулездің клиникасы туралы алғашқы деректер 2 ғасырда өмір сүрген каппадокиялық дәрігер Аретейдің(Aretaіos) еңбектерінде кездеседі. Одан кейін Гиппократ, ГаленТуберкулез ауруы көне заманнан белгілі. Ауру белгілері бұдан 7 мың жылдай бұрын неолит кезеңіндегі адам сүйегін зерттегенде табылған, біздің заманымыздан бұрын 3 – 2-мыңжылдықта египет мумияларынан анықталған. Туберкулездің клиникасы туралы алғашқы деректер 2 ғасырда өмір сүрген каппадокиялық дәрігер Аретейдің(Aretaіos) еңбектерінде кездеседі. Одан кейін Гиппократ, Гален, т.б. ғалымдардың еңбектерінде де туберкулез ауруы еске алынады. Бірақ олар туберкулезді жұқпалы ауру қатарына жатқызбаған. Ал Әбу Әли ибн Сина өзінің “Дәрігерлік ғылымның каноны” деген еңбегінде туберкулезді тұқым қуалайтын аурулар қатарына жатқызған. Туберкулездің жұқпалы ауру екенін бірінші рет италиялық ғалым Дж.Фракасторо (1478 – 1553) дәлелдеді.

ТУБЕРКУЛЕЗ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Созылмалы түрде өтетін жалғыз ауалы тамшылы инфекция
Эволюция арқасында иесін ауыстыруға қабілетті(адам, құс, жануар)
Латтентті ошақтың болуы(инфицирленгеннен кейін инфекцияның өмір бойы сақталуы)
Клиникалық симптомдары алғашқыда болмауы
Өлім жетімге әкелетін бірден бір инфекция

ТУБЕРКУЛЕЗ ҚОЗДЫРҒЫШЫ
1882 жылы Р.Кох ашқан.
Туысы Actinomycetes
Қатары Mycobacterium
30 ға жуық түрі бар
Патогендісі:
Humanus
Bovinu
Avium
M. Africanus 1968 ж
Атипиялық микобактериялар
M.Kansasii, M.Scrofulaceum, M.Simial,
M.Xenopi, M.Ulcerans және тб.

ИНФЕКЦИЯ КӨЗІ
Басты инфекция көзі – туберкулезбен ауыратын адам.
ЖҰҒУ ЖОЛДАРЫ
Аспирационды
- ауалы-тамшылы - ауалы-шаңды
тағам
су
Тұрмыстық қатынас
Медициналық шаралар

ТУБЕРКУЛЕЗ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
Көрсеткіштері:
дерттілік
сырқаттанушылық
инфицирленушілік
Өлім жетімдік

ИНФЕЦИРЛЕНУ
Инфицирлену - Манту сынамасы көмегімен тексерілген жалпы адамдар санына шаққанда, туберкулинге оң жауап берген адамдардың пайызы. Бұл көрсеткіш адамдар арасында ТМБ-ның таралуын көрсетеді және туберкулез жұқпасы резервуарының мөлшерін бағалауға мүмкіндік береді.

СЫРҚАТТЫЛЫҚ
Сырқаттылық – бұл 1 жыл ішінде 100 мың тұрғылықты халық санына шаққанда, алғаш рет белсенді туберкулезбен ауырған адамадардың саны. Сонда осы ауырғандардың санын 100 мыңға көбейтип, осы аймақтағы халық санына бөлгенде шығады.

ДЕРТТІЛІК
Дерттілік – туберкулездің белсенді түрімен есепте тұратын науқастардың барлық саны. Бұны да осы есепте тұрған науқастардың санын 100 мыңға көбейтіп, осы аймақтағы тұрғындардың санына бөлгенде шығады.

ӨЛІМ - ЖЕТІМДІЛІК
Өлім - жетім – бұл туберкулезден және оның асқыну салдарынан қайтыс болған науқастар саны. Өлімділік көрсеткіші осы аурудың таралуын, ағымының ауырлық дәрежесін, анықталу сапасын, диагностикамен науқас емделуін айқын көрсетеді.

РИСК ФАКТОРЫ
Тар кеңістік (жанұя, түрме)
Генетикалық жақындық
Иммунжетіспеушілік жағдай
Алкоголизм, наркомания, токсикомания
Өкпенің созылмалы аурулары
СПИД, ВИЧ
Стресстік жағдай, сапасыз тамақтану, қара жұмыс, тұрмыстық материалдық жағдайы және тб.

ТУБЕРКУЛЕЗ ПРОФИЛАКТИКАСЫ
Ауруларды ерте анықтау
Уақытылы дұрыс емдеу
Санитарлық ағарту жұмыстар жүргізу
Санитарлық-ветеринарлық шаралар

ТУБЕРКУЛЕЗДІҢ ЕМДІК КАТЕГОРИЯЛАРЫ

І КАТЕГОРИЯ НАУҚАСТАРЫН ЕМДЕУ
I (бiрiншi) категорияға бактерия бөлуші өкпе және өкпеден тыс туберкулезбен алғаш рет ауырған науқастар, сонымен қатар бактерия бөлмейтін келесі науқастар жатады: 1 сегменттен аса зақымдануы бар өкпе туберкулезi; өкпе және өкпеден тыс туберкулездің асқынған және жанасқан түрлерi.
Емнің қарқынды кезеңі туберкулез үрдiсiнiң ауырлығы мен жайылуына байланысты екi айдан төрт айға дейін жүргiзiледi.

І КАТЕГОРИЯ ДӘРІЛЕРІ
изониазид (Н),
рифампицин (R)
пиразинамид (Z)
этамбутол (Е)
стрептомицин (S)

ІІ КАТЕГОРИЯ НАУҚАСТАРЫН ЕМДЕУ
II (екiншi) категорияға туберкулездің қайталануы бар науқастар, емi сәтсiз аяқталған науқастар, үзiлiстен кейiнгi ем алушы науқастар және басқа науқастар жатады.
емнің қарқынды кезеңі туберкулез үрдiсiнiң ауырлығы мен жайылуына байланысты үш айдан бес айға дейін жүргiзiледi. Емдi бастамас бұрын қақырықты дақылды әдіспен тексеріп, ДСТ жүргізу қажет;

ІІ КАТЕГОРИЯ ДӘРІЛЕРІ
Алғашқы екi ай мерзiмiнде ем бес дәрімен салмақ мөлшерiне сәйкес жүргiзiледi:
изониазид (Н),
рифампицин (R)
пиразинамид (Z)
этамбутол (Е)
стрептомицин (S)
Кейiннен ем стрептомицинсiз төрт дәрімен жалғастырылады

ІІІ КАТЕГОРИЯ НАУҚАСТАРЫН ЕМДЕУ
III (үшiншi) категорияға шектелген (1 сегменттің ішінде) алғаш рет ауырған бактерия бөлмейтiн өкпе туберкулезі мен өкпеден тыс туберкулездің асқынбаған түрлерімен ауыратын науқастар жатады.
Қарқынды кезең екi ай көлемiнде негізінен амбулаторлы, сирек жағдайда стационарда төрт дәрі: изионазид, рифампицин, пиразинамид және этамбутолмен жүргізіледі

ІV КАТЕГОРИЯ
Лабораторлы дәлелденген мудьтирезистентті туберкулезі барлар.
1,2,3 категория тәртібіндегі «сәтсіз ем» полирезистентілігі (мультирезистентті туберкулездің дамуының жоғары қаупі) дамығандар.
Лабораторлы дәлелденген суперрезистентті туберкулезі барлар.
Екінші қатардағы дәрілермен емі сәтсіз (суперрезистентті туберкулездің дамуының жоғары қаупі бар) болғандар.

ІV КАТЕГОРИЯ
4 категория науқастарының емінің негізгі принциптері
Себу әдісімен қақырықтың конверсиясына дейін қарқынды кезең 6 ай және одан көпке дейін созылады. Ем схемасы: Сm /Кm (Аm) + Lfx (Ofx + Ptо (Etо) + Cs+ Z + PAS
Жалғастыру кезеңі 12-18 ай жүргізіледі. Емнің стандартты схемасы Lfx (Ofx + Ptо (Etо) + Cs+ Z + PAS
Емнің жалпы курсы 18-24 айға созылады.

ПОКАЗАТЕЛИ РЕГИСТРИРУЕМОЙ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ В НЕКОТОРЫХ СТРАНАХ ЕВРОПЕЙСКОГО РЕГИОНА ВОЗ, 1985-2007 ГГ.