ТАБИИЙ ФЛОРА ЎСИМЛИКЛАРИ ИНТРОДУКЦИЯСИ ЛАБОРАТОРИЯСИ(06.01.2022)

Ишнинг долзарблиги. 2019 — 2028 йилларда Ўзбекистон Республикасида биологик хилма-хилликни сақлаш стратегиясининг устувор йўналишларидан келиб чиқиб, иқлимнинг ноқулай шароитларига мослашган истиқболли ўсимликлар устида тадқиқотлар олиб бориш ва биохилма-хилликни сақлаб қолиш масалаларини иқтисодиётнинг бошқа тармоқларига интеграциялаш бугунги кунда Тошкент Ботаника боғининг асосий вазифалари қаторига киради.
Интродукция шароитида ўсимликларни тирик коллекцияларини яратиш ва сақлаб қолиш, бошқа илмий, хўжалик, маданий-эстетик аҳамиятга эга ўсимликларни тадқиқ этиш орқали биологик хилма-хилликни сақлаш ва бойитиш имкони ортиб боради. Илмий-педагогик, маънавий-маърифий тадбирларни амалга ошириб бориш соҳа бўйича малакали кадрларни тайёрлашга хизмат қилади. Олинган натижалар манзарали ўсимликларнинг маданий ареали кенгайиб бориши ва аҳоли экологик маданияти ривожланишида муҳим аҳамиятга эга.

МАҚСАД
Ботаника коллекцияларини яратиш ва сақлаш, табиий флорага мансуб ўсимликлар генофондини in situ ва ex situ шароитларида муҳофаза қилиш, Ботаника боғида илмий, ўқув, маънавий-маърифий фаолиятни амалга ошириш.
Ўзбекистон флорасидаги Eremurus туркуми турларининг экогеографик ва биоиқлим кўрсаткичлари бўйича таҳлил қилиш.
Ноёб ва эндем турлар реинтродукцияси бўйича тадқиқотлар олиб бориш.
Ботаника боғида мавжуд интродуциентлар асосида иккиламчи кўргазмали экспозициялар яратиш.
Ботаника боғларида камёб ва йўқолиб бораётган турларни сақлаб қолиш стратегияси ишлаб чиқиш.
Қизил китобга киритилган турларнинг IUCN Red List талаблари доирасида апробация қилиш, таснифлаш ва баҳолаш

2021-ЙИЛ УЧУН РЕЖАЛАШТИРИЛГАН ИШЛАР

Ўзбекистон флорасидаги Eremurus туркуми турларининг ботаник географик округлар бўйича тарқалиши
Ўзбекистон Миллий Гербарийси (ТАШ) фондида сақланаётган Eremurus туркумига оид гербарий намуналари тизимли таҳлил қилиниб, туркум турлари терилган ҳудудлар (Google Earth Pro, SAS Planet) дастурлари ёрдамида 27 та турнинг 656 та намуналарига GPS кординаталари қўйиб чиқилди, Exel дастурида маьлумотлар базаси тайёрланди ва ботаник географик округлар бўйича тарқалиши таҳлил қилинди

ГЕОГРАФИК ТАРҚАЛИШИНИ АКС ЭТТИРУВЧИ ҲУДУДЛАР ХАРИТАСИ ТАЙЁРЛАНДИ
Eremurus suworowii Regel

2020
2021

Айни пайтда пиёзлар боғида: флорамизга мансуб 30 тур + 27 sp, Хитойдан келтирилган 5 тур, 12 нав пиёзлар парвариш қилинмоқда.

ЛОЛАЛАР БОҒИ

Ҳалқаро табиатни муҳофаза қилиш ва илмий ташкилотлар , биохилма-хиллик бўйича каталоглар, индекслар – IUCN Red List (www.theiucnredlist.org ), Global Biodiversity Information Facility (www.gbif.org)- йўналишга алоқадор халқаро ташкилотлар, хориждаги етакчи илмий муассасалар билан ҳамкорликни ривожлантириш мақсадида изланишлар олиб борилди.
- IUCN – ҳалқаро қизил китобга ўзбекистон флорасига мансуб турларни киритиб бориш, ноёб ва эндем турларни IUCN талаблари даражасида баҳолаб бориш мақсадида ҳамкорлик ишлари олиб борилмоқда. борилмоқда. Девид Аллен билан категориялар ва электрон платформани керакли маълумотлар билан тўлдириш бўйича онлайн консультациялар олиб борилди

IUCN БИЛАН ҲАМКОРЛИК
IUCN – ҳалқаро қизил китобга ўзбекистон флорасига мансуб турларни киритиб бориш, ноёб ва эндем турларни IUCN талаблари даражасида баҳолаб бориш мақсадида ҳамкорлик ишлари олиб борилмоқда. IUCN мутахассиси Девид Аллен билан категориялар ва электрон платформани керакли маълумотлар билан тўлдириш бўйича онлайн консультациялар олиб борилмоқда.

2021 ЙИЛДА ЭРИШИЛАДИГАН ИНДИКАТОР КЎРСАТКИЧЛАР

НАШР ҚИЛИНГАН ИШЛАР
Монография:
1. Л.Х. Ёзиев, В.П. Печеницын, М.Д. Тургунов. Кўкаламзорлаштириш / Қарши. “Фан ва таълим ” нашриёти. 2021 й. 208 С.
Ўқув қўлланма:
2. E. Berdiyev, M. Turgunov, Sh. G’ulomxodjayeva. Vertikal ko’kalamzorlashtirish. 5411200-Manzarali bog’dorchilik va ko’kalamzorlashtirish yo’nalishi talabalari uchun o’quv qo’llanma. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2021 yil 1-martdagi 110-sonli buyrug’i. Toshkent, 2021.-104 b.
Хорижий журналда:
3. Roslin T., Antão L., Hällfors M., Meyke E., Lo C., Tikhonov G., Delgado M.M., Gurarie E., Abadonova M., Abduraimov O.S., Тургунов М.Д. et al. Phenological shifts of abiotic events, producers and consumers across a continent. Nature climate change. 2021. https://doi.org/10.1038/s41558-020-00967-7 (Scopus)
Маҳаллий журналда:
4. Абдуллаев Д.А., Печеницын В.П. Ўзбекистон Флорасида тарқалган Eremurus suworowii Regel интродукция шароитидаги биоморфологик кўрсаткичлари // Хоразм Маъмун академияси ахборотномаси.–Хива, 2021.–№11. –Б. 24-28
Конференция материаллари:
5. Н.К. Рахимова, А.Т. Абдуллаева, Э.Э. Темиров, С.С. Носиров, Д.А. Абдуллаев. Начальные этапы реинтродукции некоторых краснокнижных редких эндемичных видов в естественные места произрастания (Узбекистан) //Proceedings of IX International Scientific and Practical Conference. 14-16 April 2021. – Boston, USA. – С. 540-548.
6. Raxmatov X.Ch., Turgunov M.D., Ne’matov Sh.B. // Оleandrni (Nerium Oleandr.L.) qalamchalardan ko‘paytirish . Аграр фан назарияси ва амалиётидаги долзарб муаммолар ва уларнинг ечимлари .Тошкент. C. 252-255.
7. Абдуллаев Д.А., Пўлатов С.О., Каримов Ш.О. Интродукция шароитида ноёб манзарали геофитлар коллециясини яратиш // Аграр фан назарияси ва амалиётидаги долзарб муаммолар ва уларнинг ечимлари . Тошкент.C.258-260
8. Каримов Ш.О., Тургунов М.Д., Абдуллаев Д.А. Тошкент ботаника боғидаги лолаларнинг ноёб турлари // Аграр фан назарияси ва амалиётидаги долзарб муаммолар ва уларнинг ечимлари .Тошкент. C.329-332.

ҲАЛҚАРО ҲАМКОРЛИК
ArbNet – бу дендрарий, ботаника боғларининг ҳалқаро ҳамжамияти. Унинг дастур ва грантлари орқали Ботаника боғлари фаолиятини самарадорлигини ошириш, ўсимликлар муҳофазаси, тажриба алмашиш имкониятини беради.
Йўналишлари :
-Ботаника боғларини узоқ муддатли стратегияларини ишлаб чиқариш;
-Парк ва дендрарийларни бошқариш ҳалқаро стандартлари;
-Дастурлаш ва дарахтшунослик;
-Турлар алмашинуви ва уларни муҳофаза қилиш.

ФАН ДОКТОРИ - 1
ФАН НОМЗОДЛАРИ - 2
КИЧИК ИЛМИЙ ХОДИМ - 1
МУТАХАССИС - 2
МАГИСТРЛАР -4
ЛАБОРАНТ -1
ЛАБОРАТОРИЯ ТАРКИБИ(режада)

ФАН ДОКТОРИ - 1
ФАН НОМЗОДЛАРИ - 2
КИЧИК ИЛМИЙ ХОДИМ - 1
МУТАХАССИС - 2
МАГИСТРЛАР -4
ЛАБОРАНТ -1
ЛАБОРАТОРИЯ ТАРКИБИ(амалда)

ИЛМИЙ САФАРЛАР
Ўзбекистон флораси ўсимликлари интродукцияси лабораториясининг 2021 йилга мўлжалланган вазифаларини бажариш учун ҳамда Ботаника боғини турлар билан бойитиш мақсадида 2021 йил йилликда Сурхондарё вилоятининг Шеробод, Сариосиё, Бойсун туманлари, Тошкент вилояти, Самарқанд вилоятларининг тоғ ва тоғолди ҳудудларида Ўзбекистон флорасининг камёб эндем турлари тирик намуналари келтирилди, ҳамда тарқалиш ҳудудлари бўйича GPS-координаталари аниқланди

2021-ЙИЛ УЧУН РЕЖАЛАШТИРИЛГАН ИШЛАР
2021 ЙИЛДА ЭРИШИЛАДИГАН ИНДИКАТОР КЎРСАТКИЧЛАР