Жрек артериялар мен веналарды рылысы жаса сай ерекшеліктері

Жоспар:
Кіріспе.
Негізгі бөлім.
а) Жүрек, оның құрылысы мен дамуы
Қан тамырлары.Олардың жіктелуі, жалпы сипаттамасы
б) Артериялар және олардың түрлері:
в) Веналар және олардың түрлері;
г) Микроциркуляциялық арна тамырлары;
д) Жасқа сай ерекшеліктері;
Қорытынды

Кіріспе
Жүрек пен қан тамырлар жүйесі құрамында қоректік және биологиялық белсенді заттар, газдар, метоболизм өнімдері бар, ағзада қанның және лимфаның таралуын қамтамасыз ететін мүшелердің жиынтығы

Дамуы
Алғашқы қан тамырлары эмбриогенездің екінші аптасында сары уыз қапшығының қабырғасындағы мезинхимадан пайда болады. Сонымен қатар хорионның құрамындағы қан аралшықтары деп аталатын бөлігінде де дамиды. Аралшықта орналасқан мезенхима жасушаларының біразынан алғашқы қан тамырларының эндотелийі түзіледі.Ал аралшықтың орта бөлігіндегі жасушалары дөңгелек пішінге айналып, алғашқы қан жасушалары тузіледі.
Құрсақтағы дамудың үшінші аптасында құрсақ тамырлары құрсақтан тыс тамырлармен байланысады. Қан тамырларының одан әрі дамуы күрделеніп, денедегі гемодинамикалық дағдайлар тамырлар қабырғасының арнайы ерекшеліктерінің пайда болуына әсер етеді.

Жүректің дамуы

Жүректің құрылысы

Құрылысы
Төрт бөлігі
l-сол жақ жүрекше
ll-сол жақ қарынша
lll-оң жақ жүрекше
lV-оң жақ қарыншы
Үш қабаты
Ішкі-эндокард
Ортанғы-бұлшықетті,миокард
Сыртқы-серозды,эпикард

Жүрек және қан тамырлар

1.Эндотелий базальды мембранада орналасқан, жазық жасушалар
2.Эндотелий асты қабаты
А)Борпылдақ дәнекер тін
Б)Үлкен веналарда миоциттер болады
3.Арнайы эластикалық құрылымдар
Ішкі қабаты
Ортаңғы қабаты
1.Негізгі компоненттері миоциттер, жасушааралық зат
2.Миоцит шоғырлары циркулярлы бағытталған
3Миоциттер жасушааралық затты синтездеуге қатысады
Сыртқы қабаты
1.Борпылдақ дәнекер тін;
2.Тамыр тамырлары;
3.Миоцит шумақтары;
4.Лимфа капиллярлары мен нерв бағандары

Артериялар
Классификациясы:
Эластикалық: өкпе сабауы және аорта. Оларда эластикалық элементтер көп.
Бұлшықетті: сан артериялары жатады.
Бұлшықетті эластикалық: ұйқы артериялары, бұғанаасты артериялар

Эластикалық артерия. Препарат : эластикалық типті артерия. Аорта
Бояуы: гематоксилин эозин

Эластикалық артериялардың құрылысы
I. Ішкі қабаты1. үш қабаттан тұрады:
эндотелий асты борпылдақ дәнекер тін;
эндотелий
эластикалық элементтер
Эндотелий асты қабаты қалын болады;атеросклероз кезінде холестерин осы қабатта жиналады.
II. Ортанғы қабаты1. 60-70 дейін эластикалық мембраналар орналасады, Бұл мембраналар концентрлі орналасады және бір-бірімен жеке талшықтарымен байланысады.Миоциттері аз болады ,олар элатикалық мембраналардың арасында орналасады. Олардың шумақтары циркулярлы-спиральды бағытталған
IIIСыртқы қабаты1. Борпылдақ дәнекер тіннен құралған,онда тамырлардың тамырлары(vasa vasorum ) бар.

Препарат: Эластикалық артерия
Бояуы: орсеин
I.Ішкі қабат
II.Ортаңғы қабат
III.Сыртқы қабат

Бұлшықетті эластикалық артериялар
Ішкі қабаты
Эндотелий асты қабатында ішкі эластикалық мембрана орналасқан
Ортанғы қабаты
Миоциттер және эластикалық элементтері бірдей мөлшерде
Сыртқы қабаты
Миоцит шоғыры
Тамылардың тамырлары
Борпылдақ дәнекер тіні
адипоцид

Бұлшықетті артериялар

Қабаттары
I. Ішкі қабат
1. Беткейі эндотелиймен жабылған, препаратта қатпар түрінде көрінеді.
2. Эндотелий асты қабаты жіңішке
3. Ішкі эластикалық мембрана, иректелген табақша түрінде
II. Ортанғы қабаты
1. Көп бөлігін жазық бұлшықеттердің циркулярлы шумақтары алып жатады.
Мұнда эластикалық және коллаген талшықтары болады.
Сыртқы эластикалық мембранамен қапталған.
III. Сыртқы қабаты.
Борпылдақ дәнекер тіні.
Миоцит жоқ,.

Веналар
1.Бұлшықетті:
2.Бұлшықетсіз
Нашар дамыған
Орташа дамыған
Жақсы дамыған
3.Талшықты

Бұлшықетсіз веналар

Бұлшықеті нашар дамыған веналар

Препарат: жоғарғы қуысты вена.
Бояуы: гематоксилин эозин
1. t. intima (I) эндотелием (1.А)
эндотелий асты(1.Б).
2. В t. media (II) – циркуляторлы
орналасқан жазық миоциттер
3.t. externa (III).
Борпылдақ дәнекер ұлпасынан
тұрады.
4.кардиомиоцит (2),

Бұлшықеті орташа дамыған веналар

Бұлшықеті жақсы дамыған веналар

Препарат: сан венасы
Бояуы: гематоксилин эозин
T. intima (1): эндотелий асты
(1.А) – миоцит қабаты (1.Б),
T. media (2): бұлшықет шоғыры
T. externa (3): бойлай орналасқан
миоциттер
Қақпақшалар(4) :
эндотелиймен қапталған(4.А),
Борпылдақ дәнекетіні(4.Б),
Жазық миоциттер (4.В).

Микроциркуляция арнасының тамырлары
Артериолалар;
Венулалар;
Капиллярлар;
Артерио- венулалық анастомоздар

Артериола
Ішкі қабаты:эндотелий
ішкі эластикалық мембрана
Ортанғы:1-2 қабат миоцит
Сыртқы:борпылдақ дәнекер тіні

Артериоланың электронды микрокөрінісі
Артериола саңылауы(1);
эндотелиальды жасуша:
ядро (2),
цитоплазма (3),
пиноцитозды көпіршік (4)
митохондрия (5);
базальды мембрана (6)
Оның ішінде - перфорация (6.А);
екі жазық бұлшықетті клетка(7).
ядро (8).

Жай типті капиллярлар(А) үздіксіз эндотелий және базальды мембрана Фенестрленген тип (Б) – фенестрленген эндотелиймен және үздіксіз базальды мембрана,
капилляры перфорированного (синусоидты) типа (В).

Капиллярлардың эндотелиальды жасушалардағы фенестрленген микрокөрінісі
Капилляр саңылауы
Эндотелильды клетка
Үздіксіз базальды мембрана

Венулалар

Препарат: артериола, венула, капилляр.
Бояуы: гематоксилин эозин
Венула (I)
Эндотелиоцит (1)
Борпылдақ дәнекер
тіні (2)

Препарат: капилляр, венула.
Бояуы: гематоксилин эозин
Капиллярлар (II)
Венула (I)

Препарат: артериола.
Бояуы: гематоксилин эозин
Артериола(I)
Эндотелиоцит(1)
Борпылдақ дәнекер
тін(2)

Жасқа сай ерекшеліктері
Адам өмірінің өн бойында тамырлар құрылысы үздіксіз өзгеріп отырады. Қан тамырларының негізгі функциональды қалыпты қызметі даму мөлшерімен отыз жаста тоқтайды. Одан әрі қарай артериялар қабырғасында қабықтарының қалыңдауына әкеліп соғатын дәнекер тінінің өсуі байқалады. Эластин типті артерияларда бұл процесс күштірек көрінеді. Ішкі және ортаңғы қабықтардың құрамында сульфатталған ГАГдар жиналады. пайда болады.Веналардағы өзгерістер артерияларымен ұқсас.

60-70 жастан кейін барлық артериялардың ішкі қабықтарында коллаген талшықтарының өсіп қалыңдауы байқалады. Эластинді мембраналар жас ұлғайған сайын біртіндеп жіңішкере ыдырайды. Қарт адамдарда ішкі және ортаңғы қабықтары өсіп, онда известтік қорлар мен липидтердің пайда болуы да байқалады. Сыртқы қабық құрамындағы ет жасушаларының шоғырлары пайда болады.Веналардағы өзгерістер артерияларымен ұқсас.

Журекте
Жасы ұлғайған сайын жүрек құрлысы өзгереді. Эндокард және қақпақшалар өзгереді. Эндокардтың борпылдақ дәнекер тіні тығыз дәнекер тінге айналады. Жүрек клапандары фиброзды тіннің нәтижесінде тығыздалады. Жармаларының пішіндері пайда бола бастайды. Сол жақ жүрекше-қарыншалық қақпақтың аорталдық жармалары дами бастайды. 30 жаста қақпақшаларының шеттері қалыңдай бастайды.
Жатырішілік құрсақта еміздікше бұлшықеттің саны көп.
1 жаста олар бірігіп , саны азаяды.

25-30 жаста олар: оң жақ қарыншада 2-3. сол жақ қарыншада 3-4 қартайған сайын еміздікше бұлшықеттер атрофияға ұшырап ішке қабаттың құрамына кіреді.
Жас ұлғайған сайын бұлшықеттің гистоқұрылымы 4 кезеңнен өтеді. Ең басты кезең 2-10 жас аралығында. Бұлшықеттердің дамында жыныс жетілу де орын алады. Қартайған кезде бұлшық талшықтарының эластикалық және созылу қасиеті жоғалғандықтан шығару конусы, қуыс веналарының саңылауы, сол жақ құлақша кіреберісі кеңейеді.

Жүректің өлшемі пішіні кішірейеді бірақ бұлықшықет атрофияның күшіне байланысты салмағы өзгермейді. Олар дегенерацияға ұшырауы мүмкін.
60 жаста дәнекер тін өзгереді:коллаген талшықтары қалыңдайды, құрлымы өзгереді, гиалинизация, ыдырау журеді.
Жүректің қартаюы оның тәждік артерияларға байланысты. Себебі ол қоректенуді қамтамасыз етеді.

Артерио- венулярлы анастомоз

Қорытынды
Қорытындылай келсек, адам балаласы
жүрексіз өмір сүре алмайды. Ал жүрек қан тамыры арқылы пайда қоректенеді. Жүректе пайда болған зақымдар арықарай қан тамырларына таралады. Қан тамыры барлық ағзаға таралатындықтан барлық мүшелер мен жүйелердің түрлі зақымдалуына алып келеді. Біз болашақ дәрігер болғандықтан қалыпты жүректің гистологиялық, анатомиялық құрлысын білмей паталогиясын таппаймыз.

Қолданылған әдебиет
1.Интернет желісі:google.com
2.Гистология Ю.И.Афанасьева
2004 Москва
3. Цитология,эмбриология,гистология
Ж.О.Аяпова
2007 Алматы
4.О.В.Волкова, М.И.Пекарский Эмбриогенез и возрастная гистология внутренних органов человека
1976ж
5. Заварзин А.А., Румянцев А.А. Гистология курсы.
1946г