ҚОРЕКТІК ОРТАНЫҢ ҚҰРАМЫНА ҚАНДАЙ ЗАТТАР КІРЕДІ

Қоректік орталар құрамына минералды тұздар, витаминдер, фитогормондар, көмірсулар, амин қышқылдары кіреді. Көмірсутегі ретінде сахароза немесе глюкоза косады.

Түрлері
Мурасиге-Скуг
Уайт
Шенк-Хильд
В5 ортасы
Хеллер
Линсмайер-Скуг

Микроэлементтер – топырақта, тау жыныстарында, қазба көмірлерде, табиғи және минералды суларда, организмдерде (аз мөлшерде 0,01 – 0,1% не одан төмен) кездесетін химиялық элементтер. Микроэлементтерге Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, І, т.б. жатады. Олар бірқатар ферменттердің, витаминдердің, гормондардың, тыныс алу құрамына кіреді. Академик пигменттерініңВ.Вернадский Микроэлементтердің биосферадағы таралуының бірнеше заңдылықтары бар екенін зерттеді. 30-дан астам Микроэлементтер адам, жануар және өсімдік тіршілігіне өте қажет. Микроэлементтердің артық не кем болуы организмдегі зат алмасу процесін бұзады. Микроэлементтер өсімдіктің организміне топырақпен, ал жануарлар мен адам организміне тамақпен ауысады. Микроэлементтер бойдың өсуіне (жануарларда – Mn, Zn, І), қанның түзілуіне (Fe, Cu, Co), т.б. әсер етеді. Егер өсімдік құрамында бор болған жағдайда ол азот, фосфор және калийді жақсы сіңіреді. Бор жетіспегенде өсімдік тұқымы нашарлайды, әр түрлі ауруларға шалдығады. Марганец пен мырыш тотығу - тотықсыздану процесін жылдамдатып, өсімдіктің өсуін тездетеді. Мыс тотығу ферменттерінің құрамына кіреді және В тобы витаминдерінің синтезін белсендендіреді. Йод адам және жануарлар организміндегі тироксин гормонының қызметін жақсартады. Микроэлементтер мұнай, газ және полиметалл кендерін іздеуге, ауыл шауашылығындағы дақылдарының өнімділігін арттыруға (микротыңайтқыштар), т.б. пайдаланылады.

Жасушаның көп бөлігін макроэлеметтер құрайды, жалпы алғанда 99,9%
Макроэлементтерге K, Na, Ca, Cl жатқызамыз.

Амин қышқылдары
Азоттың қосымша көзі ретінде амин қышқылдарын қосамыз, оган аланин, глутамин қышқылы, глицин, аргинин, аспарагин қышқылы кіреді.
Қультурағка отырғызылатын эксплант түріне байланысты амин қышқылдары өзгеріп отырады. Нитраттарды аланин, аргинин, глутамин и аспарагин қышқылы, гликокол, аспарагин, пролин алмастыра алады.

Көміртегі қоректік ортаның маңызды компоненті болып табылады, өйткені көп жағдайда өсімдіктер автотрофты қоректенуге қабілетсіз
Қоректік ортаға оқшаулаған кезде экплант хлорофилл жоғалта отырып, фотосинтез арқылы өзін көміртегімен қамтамасыз ете алмайды. Сол себепті кант қосылады.

Сахароза көміртекті қоретендіруде көп колданылады, оның концентрациясы 2-5%.
Сахарозадан кейін екінші орынды глюкоза алады. Глюкоза косылған 33 зерттелген ортаның 85% жаксы өсіп шықты
Фруктоза оны 2/3 коретік орталарда колданады.

Барлық физиологиялық процестерді реттейтін фитогормондар болғандықтан, олар қоректік ортаның маңызды компоненттері. Клеткаға бөліну және дифференциялану үшін әсіресе ауксин мен цитозин қажет. Тек қана ісік клеткалары гормондары жоқ ортада өсе алады. Алғашқы каллусты шығару үшін және оны өсіру үшін мына ауксиндер пайдаланылады: В - индолилсірке қышқылы, В – нафтилсірке қышқылы, 2,4-дихлорфеноксисірке қышқылы. Ауксиннің табиғи түрі ИСҚ клеткаларда оңай тотықсызданады. Сондықтан оны ортаға көп мөлшерде қосады., немесе көбінесе жасанды түрде қосады. Алғашқы каллус алу үшін ауксиннің концентрациясы жоғары болуы қажет. Ке»ін каллусты өсіру үшін ортаға ауксин мөлшерін төмендетеді.кинетин клеткалардың бөлінуіне өте қажет міндетті түрде жоғары цитокининдер қатарына БАП жатады.

Витаминдер маңызды ролі бар активті заттар. Қоректік ортаға витаминдер қосқанда өсу қарқыны жоғарылайды. Орта құрамына суда ернитін витаминдер тиамин, рибофлавин, биотин, пиридоксин, аскорбин қышқылы қосылады.