Ет тартқыштардың негізгі сипаттамалары

Егер бөлшектердiң өлшемдерiне белгiлi бiр пiшiн берiлмей ұсақталса оны ұнтақтау немесе ұсақтау деп, егер бөлшек өлшемдерiне белгiлi бiр пiшiн берiп кiшiрейсе оны кесу деп атайды.
Қолдану аймағы бойынша ет кескiш машиналар қалыпты және қатырылған кұйдегi еттi, ферменттi майлы шикiзаттарды және т.б. өнiмдердi ұсақтау ұшiн қолданады.

Кескiш механизмге шикiзатты тасымалдау әдiсi бойынша:
-механизацияланған көтергiшпен;
-деңгейлерiнiң әртүрлiгi бойынша шикiзатты өздiгiнен тасымалдау.
Цилиндрлерiнiң орналасуы бойынша келесi тұрлерге бөлiнедi:
-көлденең цилиндрлi
-қиғаш цилндрлi
Цилиндрлердiң iшкi қабаттарында тiк немесе спираль тәрiздi кедiр-бұдыр қабырғалары бар. Олардың болуы өнiмнiң өс бойынша орналасуын қамтиды. Шнек пен қабырғалар арасындағы саңылау 2 мм-ден үлкен болмауы керек.

Пiшiнi бойынша шнектер конусты және цилиндрлi болып бөлiнедi. Өндiрiсте цилиндрлi шнектер көп тараған.
Орамдарының ойылғанына қарап келесi тұрлерге бөлiнедi:
-тұрақты адымды шнектер;
-басы аз адымды, ал аяғына қарай жай азаятын адымды шнектер.

Ет кескiш машиналарының негiзгi сипаттамасы торлардың диаметрi болып келедi. Машиналардың кескiш органында пышақтармен торлардың тұрлерi болады. Әртұрлi пышақтар мен торлар бiрiгiп кескiш жұбын құрайды. Торлар саңылауы 25, 20, 13, 9, 6, 4, 3, 2 мм болады. Кескiш механизмдегi кескiш жазықтықтар неғҰрлым көп болса, өнiмнiң кесiлуi соғұрлым ұсақ болады.
Машиналардағы пышақтар формасы бойынша : крест тәрiздi немесе көп қырлы болып бөлiнедi.

Ет және ет өнiмдерiн жұқа ұсақтауға арналған машиналар ұсақтағыш механизмiнiң құрылысына байланысты келесi тәртiппен жiктеледi:
роторлы ұсақтағыштар
көп пышақты ұсақтағыштар
көп дискiлi ұсақтағыштар
барабанды ұсақтағыштар
комбинирленген ұсақтағыштар

Роторлы ұсақтағыштар - ұсақтағыш механизмiндегi қозғалатын статордан және айналмалы ротордан тұратын машиналарды жатқызуға болады. Көп пышақты ұсақтағыштар – айналмалы барабанның немесе тұрықтың iшiндегi бiлiкте құрастырылатын әртұрлi пiшiндi пышақтардан тұрады. көп дискiлi ұсақтағыштардың бұлардан айырмашылығы: олардың ұсақтағыш механизмi – көп тiстi дисктер жиынтығы немесе тiзбектей орнатылған көп тесiктi торлар жұбы. барабанды Ұсақтағыштар ұлкен жылдамдықпен айналатын перфорленген барабаннан құралған. Ал комбинирленген ұсақтағыштар – жазық, цилиндрлi, конусты тор тұрiнде орындалған жеке пышақ және пышақтардың жұбынан құралады.

Машиналарға қойылатын талаптар
1) Ұсақтағыштардың барлық механизмдерi шикiзатты өңдеу кезiндеталап етiлген ұсақтау дәрежесiн қамтамасыз ету керек, өнiмнiң сапасы мен құндылығы сақталуы керек және шикiзат шығыны аз болуы керек.
2) Ұсақтау кезiнде ет сөлiн қысып шығаратын сығу кұшi көп болмауы керек.
3) Жұмысшы аймаққа майлайтын майлар, қалдықтар тұспеуi керек.
4) ґнiмiне жанасатын бөлшектердi коррозияға берiк материалдардан
дайындау керек.
5) Жұмысшы механизмдердiң конструкциясы тез шешiлiп, тез жиналуы керек, шикiзаттар пен өнiм қалдықтарын алып тастауға және санитарлық өңдеу жұргiзуге қолайлы болуы керек.
6) Электроқозғағыштар, қосқыш аппатура, реттегiш аспаптар гуметикалық жәнеи су өтпейтiн қаптамамен қапталған болуы керек, электроқоздырғыштар және электро аппаратура жерлендiрiлген болуы керек.

Жұқа ұсақтау ұшiн келесi машиналар қолданылды:
Әртұрлi пiшiндi және орақ тәрiздi пышақтары әртұрлi орналасқан толассыз және мерзiмдi әрекеттi куттерлер.
Әмбебап куттерлер. Бұл куттерлерде алдын-ала және соңғы ұсақтау мен араластыру операциялары қоса өткiзiледi.
Ет және ет өнiмдерiн жұқа ұсақтауға арналған әртұрлi құрылымды машиналар.

Ет және ет өнiмдерiн жұқа ұсақтау ұшiн толассыз әрекеттi машиналар қолданылады. Мерзiмдi әрекеттi машиналарға қарағанда олардың келесi артықшылықтары бар: жоғары өнiмдiлiктi, ағынды жұйеге қосу мұмкiндiгi бар, жоғары дәрежелi ұсақтау қабiлетiлiгi және т.б.

Машина – паштет, крем, сосиски, сарделка, шұжық, тұшпара және басқа өнiмдер өндiрiсiнде алдын-ала тор тесiктерiнiң диаметрi 3 мм волчокта ұсақталған ет және ет өнiмдерiн ұсақтауға арналған. Машина тамақ өнiмдерiн дайындау жұйесiмен қатар, асханаларда, ресторандарда, қоғамдық тамақтандыру орындарында және фермерлiк шаруашылықтарда қолданылады. Бұл машина:
шикiзаттың бiртектiлiгiнiң және дисперстiлiгiнiң жоғары болуын;
ұсақтау дәрежесiн реттеу мұмкiншiлiгiн;
шикiзатты толық ұсақтауды; қамтамасыз ете алады.