Hafta 3-2Menderes Dönemi

DP Liberalizm Denemesi

OECD ve ABD’nin ekonomik ve teknik desteği olmadan kalkınma mümkün değildir.
Marshall Yardımlarından Yararlanabilmek için ekonomide liberasyon sağlanmıştır.
İthalat %60-65 oranında liberalize edilmiştir.

Marshall Yardım Planı

Krediler düşürülmüştür.
Yabancı sermaye girişi desteklenmiştir.
KİT’ler 54’e kadar sınai yatırımlar yapılmamıştır

MENDERES DÖNEMİNDE SANAYİ YATIRIMLARI PAYI (%)

GSMH’DA GELİŞMELER
Tarımın Ekonomide aldığı pay yıllık büyüme olarak azalır olsa da
1950’de %41 iken
1960’da %37’ler dedir.
Devlet yatırımlarının devlet tekelinden çıkartılıp özel sektöre devrilmesi arzulanmıştır.
Ancak bu başarılı olamamıştır.
Sebep Bireysel ve aile işletmelerinin büyük işletmeleri işletmeye alışık olmayışıdır.

TARIM POLİTİKASI
Marshall Yardımlarıyla da amaçlanan Türkiye’nin Avrupa’nın tarım deposu haline gelmesidir.
Dış krediye dayalı, tarımsal bir genişleme hedeflenmiştir.
Tarımsal makine, teçhizat ve girdilere önem verilmiştir.
Traktör sayısı 1940’da 1066’iken
1955’de 40000’lere çıkmıştır.
Tarım gelirleri, 1950 yılında % 50 iken 1955 yılında % 46’ya inmiştir.
1950’lerde tarımla uğraşan nüfus % 84,1 iken 1955’den sonra bu oran % 76,8 e düşmüştür.

TARIM POLİTİKASI

DIŞ TİCARET

DIŞ TİCARET
Dış Ticarette özellikle ilk yıllar Tarım ürünleri ihracatı vardır.
53’den sonra özellikle ithalat ihracattan hızlı artmış, dış ticaret açığına sebebiyet vermiştir.
50-56 arası dış ticaret açığı büyürken,
döviz rezervinin hızla tükenmiştir. (53)
İthalat liberalizasyonundan vazgeçilmiştir.
56 sonra iç ve dış fiyatlar arası makasın açılması sonucu TL aşırı değerlenmiştir.
58’e kadar devalüasyondan ve istikrar tedbirlerinden kaçılmıştır.

DIŞ TİCARET
53- 58 arası ithalat sürekli olarak daralmıştır.
Ödemeler dengesi açığının artması dış borç miktarının çoğalmasına yol açmıştır.
56’da milli koruma kanunu yeniden yürürlüğe girmiştir.
İç ve dış fiyat kontrolü yapılmıştır.
Faiz oranları yükseltilmiştir.
Krediler sınırlandırılmıştır.
Fiili katlı kura geçilmiştir.

58 İstikrar Tebdirleri
IMF gündeminde ve OECD nezdinde yürütülen görüşmeler sonucu Türkiye’nin borçları konsolide edilerek takside bağlanmıştır.
1) TL dolar karşısında %69 oranında devalüe edilmiştir.
2)İthalata yeniden serbesti getirilmiştir. İthalat üçer aylık programlara bağlanmıştır.
3) İstikrar programı dahilinde emisyon ve bütçe harcamaları kısıtlandı.
4) KİT’lerin ürettikleri mal ve hizmet fiyatları arttırıldı.

Para ve Maliye Politikasının İstikrar Etkisi
Menderes hükümetinin iktidara gelişiyle beraber TR ekonomisinde o vakte dek uygulanan sıkı para ve maliye politikaları terk edilmiştir.
Kamu yatırımları; Köylüleri ve tüccarları memnun etmek, girişimciyi desteklemek ve gerekli yatırımlar için kamu harcaması yapmıştır.
Ekonominin artan ihtiyacının karşılanması için genişletici maliye ve para politikaları uygulanmıştır.
Devletin ekonomideki rolünün küçüleceği söylenmesine rağmen devlet hiçbir zaman için küçülmemiştir.
Kamu Harcamaları 50-60 arasında %606 artmıştır.
1958 Ankara Banknot Fabrikası

Yabancı Sermaye, Dış Yardım ve Krediler
Demokrat parti döneminde yabancı sermayenin ülkeye girmesi için ciddi haklar tanınmasına rağmen yine de yabancı sermaye ülke içerisine girmemiştir.
Ekonomi problemlerinin çözümü için, ABD kaynaklı önemli miktarda kredi alınmıştır.
İleriki zamanda dış yardımların azalmasında artan borçların önemli etkisi vardır.
1) Enflasyonist politikaların terki ve enflasyonun düşürülmesi
2)Tarım destekleri ve sübvansiyonların durdurulması
3)Vergi reformu hazırlanması
4)Türk parasının devalüe edilmesi

Korumacı Politikalara Geri Dönüş
54-58 arasındaki dar boğaz döneminde miktar kısıtlamaları ve gümrük vergileri ile korumacı politikalar uygulanmıştır.
58’de batı dünyasının istediği paralelde İstikrar paketi uygulanmaya başlamıştır.
İstikrar paketiyle ithal ikameci politikaların terki batı tarafından istenmiştir.

Özelleştirme
Gübre Sanayi
Demir Çelik İşletmeleri
MKE
SEKA
PTT
TPAO
DMO
DDY