Metody badawcze w socjologii

Metody badawcze w socjologii
Socjologowie nie tworzą tylko teorii dotyczących społeczeństwa, ale przede wszystkim badają je
Różne aspekty życia społecznego bada się przy użyciu różnych metod socjologicznych

Badanie socjologiczne, jak inne badania naukowe, podlega określonym zasadom i regułom
Każda z metod socjologicznych ma własne, określone i sformalizowane zasady
Socjolog powinien przestrzegać tychże zasad, jeśli chce, aby przeprowadzone badanie było poprawne metodologicznie i socjologicznie „ważne”

Projekt badań – etapy procesu (reguły ogólne)
Proces badawczy obejmuje siedem kroków, zgodnie z uznanym schematem, w którym każdy etap poprzedza i jest logicznym warunkiem następnego
Etap pierwszy: określenie celu badań
Etap drugi: konceptualizacja

Projekt badań – etapy procesu (reguły ogólne) – ciąg dalszy
Etap trzeci – wybór metody badawczej

Projekt badań – etapy procesu (reguły ogólne) – ciąg dalszy
Etap czwarty – operacjonalizacja
Etap piąty – dobór próby

Projekt badań – etapy procesu (reguły ogólne) – ciąg dalszy
Etap szósty – przetwarzanie danych
Etap siódmy - analiza

Zastanów się…
Czy socjologowie mają do dyspozycji różne metody badawcze?
Jakie musi być badanie socjologiczne, aby było poprawne i ważne?
Jaka jest różnica pomiędzy „operacjonalizacją” a „konceptualizacją”?

Ważnym elementem badań jest ich ocena. Badania socjologiczne, na poziomie ogólnym i szczegółowym, powinny spełniać standardy:
precyzji i poprawności
rzetelności
trafności

Dobór próby:
Probabilistyczny
polega na dobraniu „próby losowej” z listy zawierającej nazwiska wszystkich członów badanej zbiorowości, opartej na rachunku prawdopodobieństwa
Nieprobabilistyczny
jest wykorzystywany w badaniach konkretnych, wybranych przez badacza grup

Dobór nieprobabilistyczny, czyli nielosowy. Wyróżnia się cztery typy doboru nielosowego.
dobór oparty na dostępności badanych
dobór celowy
metoda kuli śnieżnej
dobór kwotowy

Dobór probabilistyczny, czyli dobór losowy, pozwala na przebadanie większych grup ludności, dzięki czemu socjologowie uzyskują dokładny, statystyczny obraz badanej społeczności.
Wylosowana przez badacza grupa musi być reprezentatywna
W losowaniu, opartym na rachunku prawdopodobieństwa, wykorzystywane są operaty losowania

Schematy losowania:
prosty dobór losowy
dobór systematyczny
dobór warstwowy
dobór grupowy (próba gronowa, wiązkowa)

Zastanów się…
Na podstawie jakich trzech kryteriów ocenia się badania socjologiczne?
Wyjaśnij, co oznacza pojęcie „badania losowe”.
Na czym polega metoda „kuli śnieżnej”?

Metody jakościowe i ilościowe
W socjologii wyróżnia się metody ilościowe i jakościowe
Metody ilościowe, np. sondaż społeczny, dostarczają informacji o ilości, częstości, w wyniku ich zastosowania badacz otrzymuje dane liczbowe
Metody jakościowe wykorzystywane w badaniach służących zrozumieniu i wyjaśnianiu postaw czy zachowań ludzi

Metody jakościowe
Eksperyment – wykorzystywany w mikrosocjologii i psychologii społecznej
Eksperyment polega na celowym wprowadzaniu zmiany i obserwowaniu jej skutków. Służy testowaniu hipotez.
Trzy elementy eksperymentu:
Stymulacja
Kontrola
obserwacja

Wyróżniamy dwie grupy schematów eksperymentalnych:
klasyczne, oparte na kanonach J. S. Milla, szczególnie na kanonie jedynej różnicy
Wypracowane przez Fischera schematy pozwalające na badanie równoczesnego wpływu wielu zmiennych
ograniczenia eksperymentowania

Metoda terenowa – jej twórcą był B. Malinowski, wybitny polski antropolog
polega na tym, że na pewien okres czasu badacz staje się członkiem jakiejś grupy i angażuje w życie grupowe
Badania terenowe nie przynoszą danych w postaci liczb, na których dokonuje się analiz statystycznych, czy demograficznych, służą przede wszystkim poznaniu i zrozumieniu badanego zjawiska.

Metoda terenowa opiera się na obserwacji. Wyróżniamy kilka rodzajów obserwacji:
Obserwacja uczestnicząca
Obserwacja jawna
obserwacja ukryta
Drugim elementem metody terenowej są wywiady – rozmowy z badanymi

Badania fokusowe zogniskowane wywiady grupowe, polegają na obserwowaniu oraz przeprowadzaniu wywiadów z celowo wybraną grupą osób w laboratorium
Badania fokusowe są najczęściej wykorzystywane w badaniach marketingowych
Fokusy nie służą rozumieniu i wyjaśnianiu rzeczywistości społecznej, ale przede wszystkim eksploracji