گره کاری (2)

گره
عبارتست از ترکيبی يکپارچه از نقش های هندسی متنوعی که در يک چارچوب مشخص به طور هماهنگ و مکمل قرار گرفته اند
مسجد جامع گوهرشاد
گره هشت و زهره مربع قناس

کوچکترين جزء قابل تکرار هر گره
به تنهايی در اجرای گره به کار نمی رود، بلکه پس از تکرار در جهت های خاص، گره نمايان می شود.
یک واگیره از گره سرمه دان قناس
واگيره

قسمتی از گره است که از تکرار واگيره حاصل می شود و همه ويژگی های گره در آن آشکار است.
واحد گره سرمه دان قناس
واحد گره (زمينه گره)

گره سرمه دان قناس
مسجد علی قلی آقا
( اصفهان )

عبارتست از، هر واحد از مجموع نقوش هندسی که در يک زمينه (واحد گره) قرار گرفته باشند. لذا واحد کار در گره چينی و گره سازی را « آلت گره » گويند.
ربع زمينه از گره سرمه دان چهار شمسه
آلت گره ها، از گره سرمه دان چهار شمسه
آلت گره:

گره سرمه دان چهار شمسه

پیدایش نام آلت های گره
هر آلت گره دارای شکل خاصی است که بنا به شباهتش به اشياء طبيعی و يا دست ساخت بشر نامگذاری شده است.
ممکن است يک آلت گره به چند اسم خوانده شود و يا برای چند آلت گره، يک نام انتخاب شده باشد و اين ناشی از برداشت هنرمند از فضای اطرافش می باشد.

آلت گره پابزی
آلت گره ابابیل

انواع آلت گره
الف) آلت های گره الهام گرفته از گياهان

ب ) آلت های گره الهام گرفته از حيوانات

ج) آلت های گره الهام گرفته از اشياء

د) آلت های گره الهام گرفته از اشکال هندسی

ه) آلت های گره الهام گرفته از کرات آسمانی

و) آلت های گره انتزاعی

زمینه
چارچوب رسم گره را زمينه گويند.
از متداولترين زمينه ها می توان به مربع و مستطيل اشاره نمود.

رسم گره
مرحله ترسيم و تئوری کار را « گره چينی » می گويند.
مرحله عملی کار را « گره سازی » می گويند .
گره ها بسيار پردامنه بوده و از تنوع چشمگيری برخوردار هستند.
از ويژگی های گره، خاصيت زايندگی آن است، بطوريکه از درون برخی گره ها، گره ديگری را می توان بيرون آورد.

گره با توجه به روش ترسيم به دو دسته و با توجه به زوایا به پنج دسته کلی تقسيم می شود
با توجه به ترسیم :
1.گره ساده 2. گره مادر
با توجه به زوایا :
1. گره کند 2. گره تند 3. گره شل 4. گره کند شل
5. گره تند شل

1. گره ساده
در ترسيم از سادگی خاصی برخوردارند.
شمسه در ترسيم آن معمولاً نقش ندارد و در اين گره ها می توان از وسط يا گوشه واگيره و يا واحد گره ترسيم را شروع نمود
گره موج و سلی حاشيه

2. گره مادر
می توان در کليه زمينه ها ( چند ضلعی ها، دايره، بيضی، مربع، مستطيل) ترسيم نمود.
معمولاً برای پُرکردن زمينه ها از گره های
مادر استفادهمی شود.
از ويژگی های این گره : حرکت اوليه با تمرکز در وسط و قرارگيری آلت گره های ديگر در اطراف آن می باشد و شمسه به عنوان اولين و مهمترين عامل در ايجاد گره مادر شناخته شده که در اطراف آن ترنجی، طبل، دانه بلوط و …نقش آفرينی می کنند.
گره کُند سرمه دان

گره های زمينه مربع
گره هشت و چهار لنگه
گره هشت و بازوبند
گره لوز و چهارلنگه
گره هشت و سِلی
گره هشت و زهره
گره سرمه دان و چليپا

گره هشت و چهار لنگه
گره هشت و چهارلنگه
اردبيل مقبره شيخ صفی الدين اردبيلی سدۀ ١١ ه.ق

گره هشت و بازوبند (هشت و چليپا)
گره هشت و بازوبند مکتب هرات شاهنامه فردوسی (بايسنقری) ٨٣٣ ه.ق
گره هشت و بازوبند کاشان کاشی با نقاشی زرين فام ۶۶۵ ه.ق

گره های زمينۀ مستطيل

گره کُند دو پنج
گره کُند دوپنج اصفهان بازار هنر
گره کند طبل قناس

گره کُندِ سرمه دان
گره کُندِ سرمه دان قناس کوچک

گره کُندِ سرمه دان چهارشمسه
گره کُندِ سرمه دان قناس بزرگ

گره تُند دوپنج (ده تُند)
گره تند دوپنج (ده تُند)

گره تُند طبل قناس پابزی (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کُند طبل قناس (خطوط سياه)
گره تُند طبل پابزی (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کند سرمه دان چهارشمسه

گره تُند پابزی دو برگ چناری (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کُند سرمه دان
گره تُند دانه بلوط (خطوط قرمز)
به دست آمده از گرٴه کُند سرمه دان قناس کوچک

انواع گره های کند، تند و شل