Teoria produkcji

Produkcja oznacza:
Dostosowywanie i przekształcanie dóbr przyrody w produkty użyteczne dla człowieka – zaspakajające jego potrzeby
Wykorzystywanie zasobów, które przekształca jedne dobra w inne, w czasie i przestrzeni (wytwarzanie, transport, przechowywanie)
Przekształcanie nakładów w produkty

Funkcja produkcji
Podstawowa kategoria teorii produkcji
Q = (A, B, C...N)
Q – ilość
A, B, C...N – nakłady czynników produkcji

Uproszczony zapis
Q = f (K, L)
L – nakłady pracy
K – nakłady kapitału
Zmiany wielkości produkcji wynikają z łącznego zastosowania nakładów czynników produkcji

Produkcję można mierzyć
Produkt całkowitym TP – wielkość produkcji przy danym kapitale, którą dają kolejne jednostki zatrudnienia pracy
Q - ilość produkcji np. sztuki, tony, litry
L – praca w osobach zatrudnionych

Krzywa produktu całkowitego
Graficzny obraz funkcji produkcji
0
L
Q
TP
B.
g
A.
. C
m
n
K = const

Produkcję można mierzyć
Produktem przeciętnym AP
AP = TP/ L
ilość produktu całkowitego na 1 jednostkę pracy (wydajność pracy)

Produkcję można mierzyć
Produktem krańcowym MP
MP =
ΔTP
Δ L
MP jest zmianą wielkości produktu całkowitego wynikającego ze zmiany nakładu zmiennego czynnika produkcji o 1 jednostkę

Krzywe AP i MP
0
Q
L
MP
AP
I
II
III

Krzywe TP, AP, MP
0
L
Q
TP
B.
A.
. C
K = const
MP
AP

Prawo malejących przychodów krańcowych
Utrzymując technologie i wszystkie nakłady, z wyjątkiem jednego, na stałym poziomie, gdy dodawane są równe kolejne zwiększenia zmiennego nakładu, od pewnego punktu wynikające stąd zwiększenia produktu będą malejące.
Od pewnego punktu będzie maleć krańcowy produkt nakładu czynnika zmiennego.

Czy działa prawo malejących przychodów ?
Jego autorem jest Robert Malthus, w swojej teorii ludnościowej( Prawo ludności,1798) twierdzi, że liczba ludności rośnie w postępie geometrycznym (2, 4, 8, 16, 32...), a produkcja żywności w postępie arytmetycznym (2, 4, 6, 8, 10...).
Za dużo ludzi, za mało żywności – głód, epidemie, katastroficzna wizja przyszłości.

W długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne
Nie działa więc prawo malejących przychodów krańcowych
Zmieniają się technologie.

Długi okres
0
L
Q
TP t1
B.
A.
. C
TP t2
TP t3

Kiedy działa prawo malejących przychodów
W specyficznie określonych warunkach:
przynajmniej jeden czynnik jest stały (K)
Nie zmienia się technologia
Jest ono empirycznym uogólnieniem:
Dodatkowe nakłady zmiennego czynnika produkcji współpracują z coraz mniejszymi ilościami czynnika stałego. Przekroczenie pewnych granicznych kombinacji czynników produkcji prowadzi do zmniejszenia produktywności dodawanego czynnika.

Izokwanta – krzywa jednakowego produktu
Jakie kombinacje pracy i kapitału można zastosować dla uzyskania danej wielkości produkcji
0
K
L
Q

Krańcowa stopa technicznej substytucji MRSTLK
Nachylenie izokwanty jest miarą MRSTLK
Oznacza ona ilość, o którą może być zmniejszony kapitał, bez zmiany wielkości produkcji, gdy zwiększa się o jednostkę ilość pracy.
MRSTLK =
- Δ K
Δ L
=
MPL
MPK

Mapa izokwant
Zakładając, że ilości czynników produkcji mogą być zmienione można wykreślić mapę izokwant
0
K
L
J1
J4
J3
J2

Podsumowując
Funkcja produkcji opisuje, jak zmienia się wielkość produkcji w miarę zwiększania ilości zmiennego czynnika produkcji.
Izokwanty pozwalają badać różne kombinacje dwóch czynników dla uzyskania danych rozmiarów produkcji.

Koszty produkcji
(wartościowe ujęcie produkcji)
Użycie zasobów na dany efekt gospodarczy kosztuje (nakłady mnożymy przez cenę jednostki nakładu, wartość = ilość czynnika produkcji x jego cena Np. liczba godzin pracy x stawka godzinowa – 4 PLN).
Koszty zawsze określamy w jednostkach pieniężnych
Firmę interesują dwie grupy kosztów:
koszty okazji
koszty własne produkcji

Koszty okazji
Kosztem użycia zasobów w dany sposób jest wartość tego, co te zasoby mogłyby wytworzyć, gdyby zostały użyte w najlepszy alternatywny sposób.
Kosztem wyprodukowania danego towaru jest wartość tego czego trzeba się wyrzec, aby ten towar wytworzyć
Te tracone korzyści to koszty okazji (koszty alternatywne, koszty traconych korzyści)

Przykład kosztów okazji
Koszty okazji zastosowania nakładów pracy
Mamy małą firmę, której właściciel sam pracuje. Firma przynosi mu roczny zysk w wysokości 40.000 PLN (przychody minus koszty księgowe). Właściciel jest wybitnym specjalistą i otrzymał ofertę pracy w innej dużej firmie za 60.000 PLN rocznie.
Ta alternatywna roczna pensja to koszt okazji zastosowania jego pracy, wartość dostępnej najlepszej alternatywy czy wielkość traconych korzyściW naszym przykładzie księgowa/y obliczyła zysk na 40.000 PLN, odejmując od przychodów poniesione koszty (100.000 minus 60.000)
W naszym przykładzie księgowa/y obliczyła zysk na 40.000 PLN, odejmując od przychodów poniesione koszty (100.000 minus 60.000)

Koszt księgowy a koszt ekonomiczny
100.000 – 60.000(koszty księgowe) = 40.000 zysk księgowy
100.000 – 60.000 – 60.000 (utracona pensja – koszty okazji jego pracy)= -20.000

Koszt okazji zastosowania kapitału
Mając 200.000 PLN właściciel podejmuje się produkcji określonych dóbr (np. kostki brukowej). Rocznie produkcja ta przynosi mu zysk 20.000 PLN.
Alternatywą będzie tu lokata pieniędzy w banku np. na 10% rocznie (koszty okazji zastosowania kapitału)
Uwzględnienie do kosztów produkcji dodatkowo 20.000 PLN kosztów okazji powoduje, że rzeczywisty zysk wynosi............

Amortyzacja - przykład
Firma „OK. spółka z o.o.” produkująca okna i drzwi kupuje samochód dostawczy za 73.200 PLN (brutto), VAT 13.200 PLN, netto 60.000 PLN. Data faktury to 03.11.2006 r.
Czy firma może zaliczyć do kosztów produkcji w listopadzie kwotę wydaną na zakup samochodu?

Amortyzacja – przykład cd.
NIE
Zakup samochodu to powiększenie majątku trwałego firmy (czyli inwestycja), 60.000 PLN nie będzie więc kosztem tylko inwestycją.Według obowiązujących stawek odpisów amortyzacyjnych samochód księgowo zużywać się będzie w ciągu 5 lat (20% rocznie – to przewidziana przez Ministra Finansów stawka amortyzacyjna dla środków transportu)

Amortyzacja- przykład cd.
Księgowi zakładają, że zakupiony samochód będą zaliczać w koszty następująco:
60.000PLN/ 5 lat = 12.000 PLN rocznie
12.000 PLN / 12 miesięcy = 1.000 PLN miesięcznie

Plan amortyzacji - przykład
Pierwsza kwota (rata) amortyzacji zostanie zaliczona w koszty dopiero w grudniu 2006 r. (w miesiącu zakupu nie ma zużycia środka trwałego).
12.2006 r. – 1.000 PLN
1-12.2007 r. – 12.000 PLN
1-12.2008 r. – 12.000 PLN
1-12.2009 r. – 12.000 PLN
1-12.2010 r. – 12.000 PLN
1-11.2011r. – 11.000 PLN ( listopad 2011 r. ostatnia rata)
razem 60 rat – 60.000 PLN

Krzywa kosztu całkowitego
0
C
Q
800
700
600
500
400
300
200
100
1 2 3 4 5 6 7 8
TFC
TC (TVC)

Krzywe kosztu przeciętnego i krańcowego
0
C
Q
110
100
90
80
70
60 50
40
30
20
10
1 2 3 4 5 6 7 8
AC
MC
AVC
AFC

Krzywe kosztów a krzywe produktów
Q
0
C, P
MC
MP
Min kosztów
Max produktu

Długookresowe krzywe kosztów
C
Q
0
LAC
LMC
AC1
AC3
AC2
AC4
q0

Rzeczywiste krzywe kosztów
Mają kształt odwróconej litery L
C
Q
0
ATC
AVC i MC

Zasada najniższego kosztu
Krańcowy produkt L
=
Krańcowy produkt K
Cena L
Cena K
Krańcowy wkład do produktu wnoszony przez każdą złotówkę wartości pracy, kapitału, materiałów itd.. musi być taki sam.
Zasada substytucji
Jeśli zmienia się cena któregoś z czynników produkcji, kiedy inne pozostają stałe, firma skorzysta zastępując droższe czynnikami tańszymi.

Krzywa jednakowych kosztów - izokoszta
Krzywa izokosztów wyznacza możliwe kombinacje kapitału K i pracy L w ramach posiadanych środków. Prosta K`L` nazywa się krzywą izokosztów – równe koszty różnych kombinacji nakładów.
0
K
L
K`
b
a
K b
K a
L b
La
L`

Krzywe izokosztów i izokwant
Krzywe izokwant x1 – x4 pokazują co firma może technologicznie zrobić, jak kombinować nakłady Ki L dla równych wielkości produkcji. Nakładając izokosztę można wskazać co firma będzie rzeczywiście robić.
0
K
L
K`
L`
x1
x2
x3
x4
S
B
T
K1
K2
K3
L1
L2
L3

Optimum produkcji
0
K
L
x0
K3
K2
K1
L0
L3
L2
T
L1
MRSTLK = Δ K / Δ L = PL/ PK
MRSTLK = MPL / MPK
MPL / MPK
= PL/ PK

Korzyści i niekorzyści skali
0
C
Q
LMC
LAC
.
E
korzyści
niekorzyści

Próg rentowności -wartości całkowite
C
R
Q
0
TC
TR
q1
q2
B1
B2

Próg rentowności – praktyczne zastosowanie analizy kosztów
Przy sprzedaży mniejszej niż q1 firma nie pokrywa kosztów produkcji (TC) i ponosi straty. Sprzedaż q1 zrównuje koszty z osiąganym utargiem TR = p x q (TC = TR). Dalsze zwiększanie sprzedaży powoduje, że krzywa TR przecina TC w punkcie B1 i firma zaczyna osiągać zyski – staje się rentowna. Punkt B1 jest pierwszym progiem rentowności. Dalsze zwiększanie sprzedaży powoduje początkowo przyrost zysków, a następnie ich zmniejszanie się aż do punktu B2 - drugi próg rentowności. Przy produkcji większej od q2 firma zaczyna ponosić straty. Przedział rentowności mieści się zatem między wielkością sprzedaży q1 a q2.

Próg rentowności -wartości przeciętne
C
R
Q
0
q1
q2
B2
MR = P
AC
B1