Վերին շնչուղիների հիվանդութթյուններ

Թեմաներ
՛՛Մրսածություն՛՛ (ռինիտ,ռինոսինուսիտ կամ նազոֆարինգիտ)
Բակտերիալ սինուսիտ
Տոնզիլիտ
Վերին շնչուղիների ինֆեկցիոն օբստրուկցիա
Լարինգատրախեիտ
Էպիգլոտիտ

՛՛Մրսածություն՛՛
՛՛Մրսածություն՛՛-ը վերին շնչուղիների սուր վիրուսային հիվանդություն է , որի առաջատար նշաններն են ռինորեան և քթի փակվածությունը:.

Էպիդեմիոլոգիա
Առավել տարածված է աշուն-գարուն ժամանակահատվածում
Վաղ տարիքի երեխաները միջինում կարող են ուենալ 6-8 հիվանդության էպիզոդ, որոշները մինչև 12
Մանկապարտեզ հաճախող երեխաները՝ 50%-ով ավելի
Դպրոցական տաիրքում մանկապարտեզ հաճախող երեխաները ավելի քիչ են հիվանդանում

Էպիդեմիոլոգիա
Երկրորդային բակտերիալ վարակների ռիսկը 0.5%-5%, իսկ բակտերիալ սինուսիտի պարագայում մինչև 10%
Սուր միջին օտիտի զարգացման ռիսկը՝ 36% մինչև 1 տարեկանը , ապա 2-ից 3 տարեկանում 15%:

Կլինիկա
Նշանները իհայտ են գալիս վիրուսային վարակից 1-3 օր հետո
Ցավ կամ <<քերվածության>> զգացում կոկորդում
Քթի փակվածություն և ռինորեա
Տենդ (հազվադեպ է մեծահասակների և մեծ երեխաների մոտ)
Հազ
Այլ նշաններ
Գլխացավ
Ձայնի խռպոտություն
Անհանգստություն
Քնի խանգարումներ
Ախորժակի իջեցում
Փսխում և լուծ (հազվադեպ)
Տևողությունը 1 շաբ., սակայն 10% դեպքերում մինչև 2 շաբ.

Ախտորոշում
Առավել կարևոր է վտանգավոր և կյանքին սպառնացող վիճակների բացառումը
Ախտորոշման հաստատման համար չի պահարջվում որևէ հետազոտություն
Չբարդացած ՛՛մրսածության՛՛ պարագայում հնարավոր են հարքթայի խոռոչների ռադիոլոգիական փոփոխություններ

Բուժում
“Մի վնասիր”

Բուժում
Հեղուկների քանակի ավելացում
Հանգիստ
Քթին կաթեցնել աղային լուծույթներ
Մեկ տարեկանից մեծ երեխաների հազի համար մեղրի օգտագործում
Ջերմիջեցնողներ 38,5оC-ից բարձր ջերմաստիճանի պարագայում

Բուժում

Միացիալ Նահանգների սննդի
և դեղորայքի վերահսկման գործակալության ցուցումն է, որ հազի և մրսածության դեղորայքը ՉՊԵՏՔ Է օգտագործել մինչև 4 տարեկան երեխանեերի շրջանում

AAP ցուցումն է, որ հազի և մրսածության դեղորայքը ՉՊԵՏՔ Է օգտագործել մինչև 6 տարեկան երեխանեերի շրջանում

Հակավիրուսային դեղաձևեր
Բացառությամբ գրիպի վիրուսով հարուցված դեպքերի, այլ պարագայում հակավիրուսայինները չեն օգտագործվում

Հակահազային
AAP խորհուրդ ՉԻ տալիս dextromethorphan և codeine օգտագործումը մանկական տարիքում.

Ոչ էֆեկտիվ բուժում
Վիտամին C
Գուաֆենեզին
Էխինացեա

Բակտերիալ Սինուսիտ

Հայմորյան և էթմոիդալ խոռոչները առկա են ծնվելիս, բայց միայն էթմոիդալն է օդակիր
Հայմորյան խոռոչը օդակիր չէ մինչև 4 տարեկան
Սֆենոիդալ խոռոչը զարգանում է 5 տարեկանից
Ճակատային խոռոչը զարգանում է 7-8 տարեկանում, բայց վերջնական զարգանում է դեռահասության շրջանում

Էթիոլոգիա
Streptococcus pneumoniae
Haemophilus influenzae
Moraxella catarrhalis

1-ԻՑ 18 ՏԱՐԵԿԱՆ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՍՈՒՐ ԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ՍԻՆՈՒՍԻՏԻ ԱԽՏՈՐՈՇՄԱՆ ԵՒ ԲՈՒԺՄԱՆ ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ-ՊՐԱԿՏԻԿ ՈՒՂԵՑՈՒՅՑ (2013)

1.Մանկաբույժը պետք է ախտորխոշի սուր բակտերիալ սինուսիտ, եթե ՎՇԻ երեխան ունի:
Պերսիստենտ հիվանդությունը /քթից արտադրություն (ցանկացած տիպի) կամ ցերեկային հազ կամ երկուսն էլ ավելի քան 10 օր առանց բարելավման
ԿԱՄ
Վիճակի վատացում /քթից արտադրության կրկնում կամ վատացում, ցերեկային հազ, կամ տենդ ի հայտ գալ լավացումից հետո
ԿԱՄ
Սուր սկիզբ, միաժամանակյա տենդ (≥39°C/102.2°F) և թարախային արտադրություն քթից երեք օրերի ընթացքում

2. ՊԵՏՔ ՉԷ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆԵԼ ՎԻԶՈՒԱԼԻԶԱՑԻՈՆ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ /ՌԵՆՏԳԵՆ, ԿՏ, ՄՌՏ, ՍՈՆՈԳՐԱՖԻԱ/ ԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ԵՒ ՎԻՐՈՒՍԱՅԻՆ ՍԻՆՈՒՍԻՏՆԵՐԸ ՏԱՐԲԵՐԱԿԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

3.ՊԵՏՔ Է ԻՐԱԿԱՆԱՑՆԵԼ ԿՏ ԿԱՄ ՄՌՏ ԿՈՆՏՐԱՍՏԱՎՈՐՄԱՄԲ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԵԹԵ ԿԱՍԿԱԾՎՈՒՄ Է ՍՈՒՐ ԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ՍԻՆՈՒՍԻՏԻ ԿՆՀ-Ի ԿԱՄ ՊԵՐԻՕՐԲԻՏԱԼ ԲԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Սուր սինուսիտի օրբիտալ բարդություն

4.ՀԱԿԱԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ԲՈՒԺՈՒՄ ՊԵՏՔԷ ՆՇԱՆԱԿԵԼ ՍՈՒՐ ԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ՍԻՆՈՒՍԻՏՈՎ ԱՅՆ ՀԻՎԱՆԴՆԵՐԻՆ, ՈՐՈՆՑ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆԸ ԸՆԹԱՑԵԼ Է ՎԱՏԱՑՈՒՄՈՎ ԿԱՄ ՍՈՒՐ ՍԿԶԲՈՎ

5.ՊԵՐՍԻՍՏԵՆՏ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՄԲ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻՆ ԿԱՐԵԼԻ Է ՆՇԱՆԱԿԵԼ ՀԱԿԱԲԻՈՏԻԿՆԵՐ ԿԱՄ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆ 3 ՕՐԵՐԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ

6. ԲՈՒԺՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ ԵՆ ԱՄՕՔՍԻՑԻԼԻՆ ԿԼԱՎՈԼՈՒՆԱՏՈՎ ԿԱՄ ԱՌԱՆՑ ԴՐԱ

>2 տ, չբարդացած, թեթև կամ միջին ծանրության ընթացքով բակերիալ սինուսիտով երեխաներին, ովքեր վերջին 4 շաբաթների ընթացքում չեն ստացել հակաբակտերիալ բուժում, նշանակվում է amoxicillin 45 մգ/կգ/օր.

Միանվագ 50մգ/կգ ceftriaxone, այն երեեխաներին ովքեր ունեն փսխում, ապա անցում per os

7. ԵԹԵ ԲՈՒԺՄԱՆ ԿԱՄ ՀՍԿՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՈՒՄ ՉԻ ԴԻՏՎՈՒՄ ԲԱՐԵԼԱՎՈՒՄ 72 Ժ-Ի ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՀԱՐԿԱՎՈՐ Է ՓՈԽԵԼ ՀԱԿԱԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ԲՈՒԺՈՒՄԸ ԿԱՄ ՎԵՐԱՀՍԿՈՒՄԻՑ ՀԵՏՈ ՆՇԱՆԱԿԵԼ ՀԱԿԱԲԱԿՏԵՐԻԱԼ ԲՈՒԺՈՒՄ

ՍՈՒՐ ՏՈՆԶԻԼԻՏ /ՖԱՐԻՆԳԻՏ/

Ֆարինգիտը բորբոքում է, որը ներառում է էրիթեմա, այտուց, էքսուդատ, կամ էնանթեմա (խոցիկներ, բշտիկներ)

Ոչ ինֆեկցիոն էթիոլոգիա
Պարբերական տենդեր
Աֆտոզ ստոմատիտ, ֆարինգիտ, ադենիտ (PFAPA) համախտանիշ
Կավասակիի հիվանդություն
Աղիների բորբոքային հիվանդություն
Ստիվեն-Ջոնսի համախտանիշ
Համակարգային կարմիր գայլախտ

ԻՆՖԵԿՑԻՈՆ ԷԹԻՈԼՈԳԻԱ

ՁԵՌՔ,ՈՏՔ, ԲԵՐԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆ

A խմբի ստրեպտակոկային ֆարինգիտ
Հազվադեպ է 2-3 տարեկանը,
Հաճախակի է 5-15 տարեկանը
Ինկուբացիոն շրջանը 2-5 օր
GAS բնորոշ նշանները
Կոկորդի ցավի և տենդի հանկարծակի, սուր սկիզբ
Ըմպանը կարմիր, նշիկները մեծացած և հաճախ պատված սպիտակ, մոխրագույն կամ դեղնավուն փառով
Փափուկ քիմքի կամ ըմպանի հետին պատին պետեխիալ ցան.
Հաճախակի առկա են մեծացած և զգայուն առաջային պարանոցային լիմֆատիկ հանգույցներ

McIsaac բալային համակարգ ≥4 is ասոցացված է 70% GAS

GAS ՏՈՆԶԻԼԻՏԻ ԲԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Տեղային թարախային բարդություններ
Պարատոնզիլյար աբսցես
Ոչ թարախային բարդություններ
Սուր ռևմատիկ տենդ
Պոստստրեպտակոկային ռեակտվ արթրիտ
PANDAS (Մանկական աուտոիմուն նեյրոհոգեբանական խանգարում ասոցացված ստրեպտակոկային վարակի հետ)

A ԽՄԲԻ ՍՏՐԵՊՏԱԿՈԿԱՅԻՆ ՏՈՆԶԻԼԻՏԻ ԱԽՏՈՐՈՇՄԱՆ ԵՒ ԲՈՒԺՄԱՆ ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ՊՐԱԿՏԻԿ ՈՒՂԵՑՈՒՅՑ: 2012 ՎԵՐԱՆԱՅՎԱԾ Է ԱՄՆ-Ի ԻՆՖԵԿՑԻՈՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՍՈՑԻԱՑԻԱՅԻ ԿՈՂՄԻՑ

1. GAS տոնզիլիտը հաստատելու համար հարկավոր է իրականացնել արագ անտիգենային թեստ (RADT) և/կամ բկանցքի քսուք, քանի որ միյան կլինիկական նշանները չեն կարող տարբերակել վիրուսային GAS տոնզիլիտները, բացառությամբ եթե կան վիրուսի բնորոշ նշաններ /ռինորեա, հազ, բերանի խոցիկներ, ձայնի խռպոտություն/. Բացասկան RADT արդյունքներով երեխաների և դեռահասներին պարտադիր է իրականացնել բկանցքի բակ. քննություն , բայց դրական արդյունքները պետք չէ հաստատել:

2. Կարիք չկա մեծահասակների բացասական RADT-ից հետո իրականացնել բկանցքի բակ. քննություն:

3.ASL-O խորհուրդ չի տրվում որոշել, քանի որ այն ցույց է տալիս տարած, ոչ թե առկա վարակը

4. GAS տոնզիլիտի ախտորոշիչ թեստեր պետք չէ իրականացնել, եթե առկա են վիրուսային ինֆեկցիայի մասին վկայող նշաններ/ հազ, ռինորեա, ձային խռպոտություն, բերանի խոռոչի խոցիկներ/

5.GAS տոնզիլիտի ախտորոոշիչ թեստերը ցուցված ՉԵՆ <3 տ, քանի որ ռևմատիկ տենդը ստրեպտակոկային տոնզիլիտը այդ տարիքում խիստ հազվադեպ է:

6. Բուժումից հետո բկանցքի բակ. քննության կամ արագ անտիգենային թեստի կրկնման կարիք ՉԿԱ

7. Ընտանիքի անդամների կամ կոնտակտավորների թեստավորման կամ էմպիրիկ բուժման անհրաժեշտություն ՉԿԱ

8. GAS տոնզիլիտով հիվանդները պետք է ստանան ստրեպտակոկի էռադիկացիայի համար համապատասխան հակաբակտերիալ բուժում, համապատասխան տևողությամբ /10 օր/:

9. Պենիցիլիններից ալերգիա ունեցող հիվանդներին պետք է նշանակել cephalosporin (եթե չի եղել անաֆիլակտիկ ռեակցիա) 10 օր, clindamycin կամ clarithromycin 10 օր, կամ azithromycin 5 օր:

ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՕԲՍՏՐՈՒԿՑԻԱ
Ստրիդոր կոպիտ, շնչառական աղմուկ է, որը հիմնականում ներշնչական է, բայց կարող է լինել նաև բիֆազիկ

ԿՐՈՒՊ (ՍՏԵՆՈԶՈՂ ԼԱՐԻՆԳՈՏՐԱԽԵԻՏ)

ԷԹԻՈԼՈԳԻԱ
Parainfluenza viruses (types 1, 2, and 3) դեպքերի 75% -ում
influenza A and B,
Adenovirus
Respiratory syncytial virus

ԷՊԻԴԵՄԻՈԼՈԳԻԱ
3 ամ. -5 տարի, առավելապես կյանքի երկրորդ տարում
Հաճախականությունը ավելի բարձր է տղաների շրջնում
Կրկնումներ կարող են դիտվել 3-6 տ.
Մոտ 15% -ը ունեն ընտանեկան անամնեզ

ԿԼԻՆԻԿԱ
Կրուպի նշաններն 1-3 օր առաջ նախորդում են ՎՇԻ նշանները
“հաչոցանման” հազ
Ձայնի խռպոտություն
ներշնչական ստրիդոր
Ոչ արտահայտված տենդ
Որոշ երեխաներ աֆեբրիլ են

PHYSICAL EXAMINATION
Կարող է դիտվել տարբեր աստիճանի շնչառական անբավարարություն
Երեխաներին, որոնք հիպօքսիկ են, ցիանոտիկ, գունատ պետք է անհապաղ օգնություն ցուցաբերել

ԱԽՏՈՐՈՈՇՈՒՄ
Հանդիսանում է կլինիկական ախտորոշում և չի պահանջում ախտորոշիչ թեստեր

ԲՈՒԺՈՒՄ
Էպինեֆրինի ինհալյացիայի կամ դեքսամետազոնի կիրառման ցուցումներն են
Միջին և ծանր աստիճանի ստրիդոր
Ինտուբացիայի հնարավոր կարիք
Շնչառական խանգարումներ
Հիպօքսիա

ԲՈՒԺՈՒՄ
Միջին ծանրության և ծանր դեպքերում ռացեմիկ էպինեֆրինի ինհալյացիա
0.25-0.5 մլ 2.25% ռացեմիկ էպինեֆրին 3 մլ 0,9% NaCl կարելի է օգտագործել 20ր մեկ
Ազդեցության տևողությունը <2 ժ
Հիվանդներին 2-3 ժ հետո կարելի է ուղարկել տուն, չկա ստրիդոր հանգստի վիճակում; օդի մուտքի խոչընդոտ, սատուրացիան և գիտակցությունը նորմայի սահմաններում են

ԲՈՒԺՈՒՄ
Կորտիկոստերոիդներ
Միանվագ Per os dexamethasone 0.6 մգ/կգ, նույնքան արդյունավետ է , որքան 0.15 մգ/կգ
Per os dexamethasone նույնքան արդյունավետ է, որքան ն/ե կամ մ/մ ներմուծումը
Կորտիկոստերոիդների չի կարելի տալ ջրծաղիկով կամ տուբերկուլյոզով հիվանդներին

ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲՈՒԺՄԱՆ ԿԱՐԻՔ ԿԱ , ԵԹԵ
Հարաճող ստրիդոր
Արտահայտված ստրիդոր հանգստի ժամանակ
Շնչառական խանգարումներ
Հիպօքսիա
Ցիանոզ
Գիտակցության խանգարում
Per os հեղուկներ ընդուելու ընկճում
Հետագա հսկողության կարիք

ԷՊԻԳԼՈՏԻՏ

ԷԹԻՈԼՈԳԻԱ
Նախկինում ամենահաճախակի Haemophilus influenzae type b
Streptococcus pyogenes
Streptococcus pneumoniae
Nontypeable H. Influenzae
Staphylococcus aureus

ԿԼԻՆԻԿԱ

ԱԽՏՈՐՈՇՈՒՄ
Անհանգստություն և լաց առաջացնող ցանկացած գործողություն պետք է հետաձգել
Վերին շնչուղիների կողմնային ռենտգեն նկար
Հիվանդի զննումը իրականացնել վերակենդանացման կամ վիրաբուժական սենյակում

Բութ մատի նշան

Լարինգոսկոպիա

ՏԱՐԲԵՐԱԿԻՉ ԱԽՏՈՐՈՇՈՒՄ

ԲՈՒԺՈՒՄ
Արհեստական շնչառության ապահովում
Տեղափոխման ընթացքում բոլոր հիվանդները պետք է ստանան թթվածին,բացառությամբ դեպքերի, որ դա բերում է խիստ անհանգստության
Ռացեմիկ էպինեֆրինը և կորտիկոստերոիդները ԷՖԵԿՏԻՎ ՉԵՆ
Պետք է տրվի Cefotaxime, ceftriaxone, կամ meropenem
Հակաբիոտիկները պետք է տրվեն առնվազն 10 օր