Kirish elektronika (2)

Elektr toki
Zaryadli zarralarning tartibli oqimi elektr toki deyiladi.
Elektr toki oqib o’tishi uchun muhim shartlardan biri berk zanjir hisoblanadi.
Vaqt o’tishi bilan qiymati va yo’nalishi o’zgarmaydigan elektr toki o’zgarmas tok deyiladi.
Tok kuchi va yo’nalishi vaqt o’tishi bilan o’zgaradigan elektr toki o’zgaruvchan tok deb ataladi.
Elektr toki kuchi o’lchov birligi – amper (A), belgilanishi – I.
1 amper (A) = 1000 milliamper (mA) = 1000000 mikroamper (mkA)
1 milliamper (mA) = 0,001 amper (A)
1 mikroamper (mkA) = 0,000001 amper (A)
Inson o’z tanasi orqali o’tgan 0,005 A tok kuchini seza boshlaydi. 0,05 A yuqori bo’lgan tok kuchi inson organizmi uchun xavflidir.

ELEKTR KUCHLANISH
Elektr kuchlanish deb – elektr maydonning ikki nuqtasi orasidagi potensillar ayirmasiga aytiladi.
Elektr kuchlanish o’lchov birligi – volt (V), belgilanishi – U.
1 volt (V) = 0.001kilovolt (kV) = 1000 millivolt (mV)
ELEKTR QARSHILIK
Elektr qarshilik deganda — zanjirda oqib o’tayotgan tokning o’tishiga qarshilik qilish xossasi tushuniladi.
Qarshilik o’lchov birligi – Om, belgilanishi – R.
1 Om = 0,001 kiloom (kOm) = 0,000001 megaom (MOm)

CHASTOTA (tebranish)
Tebranish chastotasi deb, vaqt birligi (1 sekund) ichida tokning to’la tebranishlar sonini ko’rsatuvchi kattalikka aytiladi.
O’lchov birligi – gers (Hz), belgilanishi f.
ELEKTR QUVVATI
Elektr tokining ma’lum bir vaqt oralig’ida bajargan ishi elektr toki quvvati deyiladi.
Elektr quvvati o’lchov birligi – vatt (Vt), belgilanishi – W.
Elektr quvvatini topish formulasi: W = I * U

Elektr tokining mavjudligini tok tufayli yuz beradigan quyidagi ta’sir yoki hodisalarga qarab bilish mumkin:
1) issiqlik ta’siri — tok o‘tayotganda o‘tkazgich (o‘ta o‘tkazgich bundan istisno) qiziydi;
2) kimyoviy ta’siri — E. t. o‘tkazgichning kimyoviy tarkibini o‘zgartiradi (mas, elektroliz hodisasi);
3) magnit ta’siri (elektromagnit maydon hosil bo‘lishi);
4) kuch ta’siri (magnit maydonida tokli o‘tkazgichning og‘ishi, elektr dvigatellar);
5) yorug‘lik ta’siri ( siyraklangan gazlarda razryad, elektr yoyi). Tok kuchi ampermetr, milliampermetr, mikroampermetr va gal’vanometr bilan o‘lchanadi.

Elektronika – elektron asboblarni tadqiq qilish, ishlab chiqish va ulardan foydalanish prinsiplarini o‘z ichiga oluvchi fandir.
Elektronikaning element bazasi bo‘lib, aktiv va passiv komponentlar hisoblanadi.
Aktiv komponentlarga elektron lampalar va yarim o‘tkazgichli detallar, passiv komponentlarga rezistorlar, kondensatorlar, transformatorlar, induktiv g‘altaklar va boshqalar kiradi.
Aktiv va passiv komponentlar yordamida to‘g‘rilagichlar, kuchaytirgichlar, generatorlar, triggerlar, hisoblagichlar va boshqa qurilmalar tayyorlanadi.

Passiv komponentalarga