Криминалистикадағы геннің алатын орны

Криминалистика – қылмыс механизмінің заңдылығы, қылмыс және оның қатысушылары жөніндегі ақпараттың пайда болуы, сонымен бірге дәлелдемелерді жинақтау, зерттеу, бағалау мен қолдану туралы және қылмысты ашу, тергеу және болғызбау әдіс-тәсілдерінің танымына негізделген заңдылықтарына бағытталған ғылым.

Геномдық дактилоскопия
Геномдық дактилоскопия, немесе ДНҚ-типтеу – бұл сәйкестендіру жүйесі, индивид пен организм арасындағы генетикалық айырмашылықты анықтау. Әрбір тіршілік иесі (біржұмыртқалы егіздерден басқа) генетикалық бірегей.
ДНК құрылыс блоктарынан тұрады, ДНК-ны типтеу әдісі арқылы генетикалық айырмашылықты анықтаймыз.
Бұл блоктар – нуклеотидтер: аденин, тимин, цитозин және гуанин–, әдетте ретінде белгіленеді А, Т, С және G.

Бүгінде қылмыс орын алған жерде әр түрлі күрделі іздеу әдістері қолданылады.
Құқықбұзушыны сілекей, тері, шаш, қан фрагменттерін негізге ала отырып іздейді.
Бұл материалдардан жеке генетикалық код және жеке тұлғаны қателіксіз табуға мүмкіндік беретін ДНК-ны бөліп алуға болады.

Алғаш рет ДНК-типтеу құқықтық тәртіпті қолдау мақсатында 1980 жылдың ортасында Ұлыбритания мен АҚШ-та пайдаланылды. Қазіргі уақытта АҚШ-тың жергілікті және мемлекеттік қызметкерлері үшін соттық ДНК-ны типтеу жұмысының үлкен бөлігін ФБР зертханасы атқаруда.

ДНК-ны бөліп алу

Адам ДНҚ-сын 3,1 млрд жұп негіздер құрайды. Оқу (секвенирлеу), барлық ақпаратты білу өте қиын тапсырма.
Жалпы 1 клеткадан да нәтиже алуға болады, алайда шағын генетикалық материалмен жұмыс жасаған ешкандай кепілдік бермейді. Қалыпты процесске кемінде 10-15 жасуша керек. Бір затқа қол тигенде жүздеген жасуша жұғады.

ДНК-ны шаю
ДНК әр түрлі химиялық, физикалық, биологиялық факторлар әсерінен қалпын тез бұзады.

Этап первый. Великое размножение маркеров
Схема полимеразной цепной реакции показывает основные этапы многократного копирования интересующего участка ДНК (маркера). На этапе денатурации под воздействием нагрева цепочка ДНК распадается на две нити. На этапе отжига при охлаждении к отдельным нитям ДНК присоединяются метки-праймеры. На этапе элонгации фермент полимераза достраивает вторую нить исследуемому участку.

Этап второй. Составляем генетический портрет
На схеме показана классическая схема генетического анализа с использованием агарозного геля. Маркеры двигаются под воздействием электрического поля в блоке геля. Поскольку маркеры меньшего размера встречают меньшее сопротивление геля, они вырываются вперед. Окончательная идентификация маркеров происходит с помощью лазерной подсветки, возбуждающей флюоресценцию.

Генетический анализатор
Генетический анализатор – это аппарат, представляющий более продвинутую технологию сортировки выделенных из ДНК маркеров. Здесь маркеры двигаются в капиллярах из пористого полимера. На фото представлен прибор «НАНОФОР-05», выпущенный российской компанией «Синтол»