Қант диабеті

ҚАНТТЫ ДИАБЕТ
Қантты диабет – бұл инсулин түзілуі бұзылысы, инсулин әсері бұзылысы немесе осы факторлардың екеуінің де нәтижесі болатын гепергликемиямен сипаталатын метаболикалық аурулар тобы.

Жіктелуі

ҚАНТТЫ ДИАБЕТТІҢ І ТИПІ
Бұл балалар мен жасөспірімдерге тән ауру, сондықтан оны балалық не жасөспірім диабеті деп атайды.
Этиологиясы.
КД көбінесе тұқым қуалайды, генетикалық дайындықтың таңбасы (маркері) ретінде лейкоциттерде орналасқан антигендерді атауға болады (HLA): І типіне қатыстылары төмендегі антигендерді тасушылар –В8, В15, DR3,DR4 т.б. Аталған антигендердің қатысуы бетта-клеткалардың вирустардан оңай жарақаттануы, вирусқа иммунитеттің төмендігі және бездің инсулярлық аппаратының аутоиммундық бұзылысына байланысты деп саналады.
Бұл ауруды туғызатындарға (80%) вирустық инфекциялар (эпидемиялық паротит, қызамық, қызылша, Коксаки, цитомегалдар) жатады.
Басқа себептері түрлі улы химиялық заттар.
Емшектен ерте айырылған балаларда КД жиі кездесетіні белгілі болып, бұның сиыр сүтінің бетталактоглобулиніне қарсы денелер шығумен тығыз ара қатынасы бары анықталады.
Семіздік, псих. стресс, гормондық дискореляциясы ҚД жиі кездеседі

ИНСУЛИННІҢ ҚЫЗМЕТІ
Инсулин ұйқы безінің Ларгенганс аралшықтарында бетта-клеткалар түзетін гормон. Оның физиологиялық мәні-организімге зат алмасуын реттеу, қуат және өсуге керекті заттармен қамтамассыз ету. Инсулиннің ең көрнекті әсері көмірсу алмасуы, яғни негізгі қуат көзіне қатысты: инсулинге тәуелді тіндердің (бұлшықет, май, бауыр) глюкозаға тиісті клеткалық мембраналар өткізгіштігін көтереді; глюкозадан гликоген түзілісін ынталандырады, глюкозаның аэробтық тотығу жолын белсендіреді (организмді қуатпен ќамтамасыз ету, ацидоздан қорғау). Әсерлердің алғашқы екі түрінен қандағы глюкоза мөлшері азаяды, яғни гипогликемия байқалады.N-3,3-5,5ммоль/л
Инсулин белок түзілісін де арттырады, майлық тіндерде липогенез құбылысын күшейтеді. Калийдің клеткаларға енуін күшейтсе, керісінше бүйректіњ магний шығаруын тежейді.

ҚД ПАТОГЕНЕЗІ
Инсулин жетіспеушілігі организмде терен метаболикалық өзгерістер туғызады.
Гипергликемия
Глюкозурия
Полиурия
Полидипсия
Бауырда гликогеннің түзілуі төмендейді
Көмірсуладың майға айналуы бұзылады
Гиперкетонемия, ацетонурия.
Гиперхолестеринемия- атеросклероз.
Гепатомегалия- майлы бауыр дистрофиясы.
Микроангиопатия(көз,бүйрек,жүрек,бауыр,АІЖ т.б.)
Гиперлактацидемия(сүт кыш. Б.е.)
Ацидоз, глюкоза белоктан,майдан шығуы.
Кетозда зәрмен аммиак,Na, хлоридттер,К,азот,фосфор,кальций,магний қөп шығады

КЛИНИКАСЫ
Әдетте, балада ауру басталуы жедел. Бастапқы мезімдегі көріністері инсулин тапшылығына қатысты: айқын шөлдеу (полидипсия), полиурия, никтурия, арытау, тамақ құрғауы, шаршау.
Тым жылдам салмақ жоғалту, тәбеттің жоғарлауымен білінеді: бұл глюкозаның тіндерде пайдаға аспауына байланысты қуат аштығының белгісі.
Балаларда қышыма шығуы, түнде зәр ұстамауы, фурункулез болуы мүмкін. Жараның ұзақ жазылмауы, пиодермиялар, пародонтоз, терінің саңырауқұлақтың қабынуы тән.

Басқа ағзалар мен тұрлі жүйелердегі өзгерістер көбінесе қантамырлар көріністерінің объективті сипатын анықтауға болады: бұлардың пайда болуында микроангиопатиялар рөлі сөзсіз. Бұған қосымша, созылмалы қуат жоқтығы, анаболикалық құбылыстар өзгерісі, миокардтағы электролиттер бұзылысы өз үлестерін қосады. Клиникалық көрінісінде жүрек шекарасының солға жылжуы, жүрек ұшында І-үннің көмескіленуі, екпе артериясының үстінде ІІ-үн акценті, функцоналдық систолалық шудың жүрек ұшында естілуі, жиі артериалдық гипотония анықталады.
Диабетикалық нефропатия (ДН) – микроангиопатияның бір варианты. Диабеттің І-типімен аурулардың 50%-да байқалады, қаза болудың негізгі себебіне жатады. Жарақатқа ұшырайтын шумақ қабаты не сүзгіш-мембрана.

АСҚЫНУЫ
Ангиопатияның орналасуына байланысты (ретино-, нефро-, нейро-, артро-, гастро-, гепато-, кардиопатия), екі жақтама диабеттік катаракта,т.б.
Диагностикасы: Таң ертенгі гипергликемия (6ммоль/л жоғары болса), глюкозурия, несептің тығыздығының жоғарлауы 1030, геперкетонемия, кетонурия, сары судағы рН төмендеуі.
Диф. диагностикасы: Диабеттің басқа арнайы типтерімен.

ЕМІ
Алғашқысынды ҚД балаларды ауруханада
емдейді, кейін диспансерлік бақылауға алады.
Негізгі емі: диета, инсулинотерапия,
физикалық белсенділік, күн тәртібін сақтау.
Инсулинның 8 сағатық актрапид,инсулрап,хоморап.
12-16-18 сағатық семилента, инсулонг, монотард
24 сағатық инсулин-лента, хомофан.
Инсулин 1кг салмаққа тәулігіне 0,25-0,5-1(ЕД) күніне үш рет тамақ алдында жарты сағат бұрын енгізіледі.