Этно-толеранттылықты зерттеу

Толеранттылық- бұл бейбітшілік, сүйгіштік, этникалық, діни, саяси конфессионалдық, тұлғааралық әралуандыққа төзгіштік, “басқаның” теңқұқылы қатар өмір сүруін мойындау.

Толеранттылық - адамның жан - жақты құқықтары мен негізгі бостандықтарын мойындау негізінде қалыптасқан белсенді қарым - қатынас. Жекелеген адамдар, топтар және мемлекеттер толерантты болулары керек.

“Толеранттылық” сөзі ең алғаш рет 1361 жылы ұғым ретінде пайда болған деп,француз филологы,педагогы Пьер Ларусстың энциклопедиялық еңбегінде жазылған.

1995 жылы 19 қарашада ЮНЕСКО-ның бас конференциясының шешімімен Толеранттылық ұстанымдарының декларациясы бекітілді.

Белгілі педагог-ғалым В.С.Кукушин толеранттылық қалыптастырудың басты бағыттары деп төмендегілерді көрсетеді

Халық және адам құқы мен еркіндігі, нәсіл және діни конфессиялар туралы ғылыми білімдер жүйесімен таныстыру;
Жалпы адамзаттық және азаматтық сезімдер мен сана қалыптастыру;
Түрлі ұлт және дін өкілдерімен қарым-қатынас мәдениетін дамыту;
Өркениетті әлемде миграцияның үздіксіз тарихи үрдіс екенін түсіндіру

Ғалымдардың зерттеуі бойынша оқушылар толеранттылығының қалыптасуының 4 деңгейі белгіленген:
интолеранттылық деңгейі жоғары
интолеранттылық деңгейі жоғары емес
толеранттылық деңгейі жоғары
толеранттылық деңгейі жоғары емес

Интолеранттылық деңгейі жоғары – басқа мәдениет өкілдерін саналы түрде түсінбеу және қабылдамау. Ол сырт көрінісі басқа немесе өзге құндылықтар иелерінің тең құқықтылығын түсінгісі келмейді.

Интолеранттылық деңгейі жоғары емес – мәдениет өкілдерінің құқықтарын сөз жүзінде мойындайды, адамдардың діни, нәсілдік, мәдени, ұлттық ерекшеліктеріне қарамай тең құқықты өмір сүруі қажет деген ұстанымды айтады, бірақ сонымен қатар жекелеген әлеуметтік топтарға жағымсыз қатынасын ұстайды.

Толеранттылық деңгейі жоғары емес – мәдени плюрализмді мойындайды және түсінеді, түрлі әлеуметтік топтарға деген құрметпен келіседі, бірақ солай бола тұра, өз бетімен күнделікті өмірдегі, әсіресе жабық түрдегі мәдени дискриминация құбылысын көруге қабілетті емес.

Толеранттылық деңгейі жоғары – басқа мәдениетті, адамдардың басқа өмір салтына, өз көзқарастары мен құндылықтарын еркін көрсетуге деген құқықтарын мойындайды

Толеранттылық деген сөзге қоғамдық өмірге байланысты жалпылама мынандай түсінік қалыптастыруға болады.
Толеранттылық – бұл жергілікті халықтың басқа ұлт өкілдеріне және басқа діндегі адамдарға түсіністікпен қарап, оларды қудаламауының белгісі.Жалпы толеранттылық өркениетті қоғамға тән құбылыс.Бұл – халықтың сана-сезімінің, дәстүрінің, рухани байлығының кемелденгенінің айқын көрінісі.

Мемлекет құраушы халық ретінде қазақ халқы елдегі этносаралық бірлік пен келісімнің сақталуына қалай жауапты болса, басқа этностар да мемлекеттің алдында өз жауапкершілігін соншалықты сезінуі қажет деген қорытындыға келеміз.

Пайдаланылған әдебиеттер
http://rnpb.kz/up/files/zhastarga_toleranttyk_tarbie_beru.pdf
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B
http://e-history.kz/kz/contents/view/1730