Антонимнар төркемчәләре

АНТОНИМНАР
ТӨРКЕМЧӘЛӘРЕ:
Күренешләрнең, предметларның, кешеләрнең сыйфатларын тасвирлыйлар: ак – кара, чиста – пычрак, юмарт – саран.
Вакыт төшенчәсен белдерәләр: көн – төн, быел – былтыр.
Күренешләрнең озынлыгын, күләмен ачыклый: аз –мул, озын – кыска, якын – ерак, ас - өс, киң – тар, югары – түбән.
Табигать күренешләрен күрсәтәләр: җылы – салкын, җир – су, аяз –болытлы, коры – юеш, сай – тирән.
Процессларны каршы куялар: бару – кайту, яту – тору, кыскару – озынаю, чыгу – керү, арту – кимү.

ТАТАР ХАЛЫК МӘКАЛЬЛӘРЕНДӘ АНТОНИМНАР
Атадан күреп ул үсә - анадан күреп кыз үсә.
Надан булып туалар, галим булып үләләр.
Каланың зурын, авылның кечесен макта.
Ялкаулыктан авырырсың, тырышлыктан савыгырсың.
Аз сөйлә, күп тыңла.
Ахмак бирер, акыллы алыр.
Белемсез дустыңнан белемле дошманың артык.
Бер ялган мең хакыйкатьне боза.
Яманлыкны азсынма, яхшылыкны күпсенмә.

ТАБЫШМАКЛАР
Ул булса, көн була
Ул булмаса, төн була.
(Кояш)
Көзен туа, язын үлә.
(Боз)
Канатсыз оча,аяксыз чаба.
Тышта өелә,өйдә җәелә.
(Кар)
Ятты-ятты да елгага карап чапты.
(Кар)
Күктән килде, җиргә китте.
(Яңгыр)

ӘДӘБИ ӘСӘР ИСЕМНӘРЕНДӘ АНТОНИМНАР
“Сугыш һәм солых” (Л.Н.Толстой)
“Аталар һәм балалар” (И.С.Тургенев)
“Исәннәр һәм үлеләр” (К.Симонов)
“Мәкер һәм мәхәббәт” (Ф.Шиллер)
“Ут һәм су” (Ә.Баянов)
“Яшәү белән үлем арасында” (Н.Дәүли)
“Мәхәббәт һәм нәфрәт турында хикәят” (А.Гыйләҗев)
“Ана һәм кыз” (Ә.Еники)
“Бикбатыр белән Биккуркак” (А.Алиш)

АНТОНИМНАР
Капма каршы мәгънәле сүзләр.
Бер сүз төркеменә кергән сүзләр.
Исем, сыйфат, рәвеш, фигыльдә күбрәк очрыйлар

Антонимнарның сүзтезмә булып килүе оксюморон дип атала. Антономик мөнәсәбәткә корылган стилистик чара; мәгънәләре белән логик каршылыклы сүзләрнең ярашып, бер сүз тезмәсе хасил итүе.

АНТОНИМНАР НИ ӨЧЕН КУЛЛАНЫЛА?
Сөйләмгә серлелек өстәү һәм гомумиләштерү өчен.
Акка кара тиз йога .Иске авыздан яңа сүз.
Уй – фикерне читләтеп әйтү өчен.
Ачы белән төзәтәләр, татлы белән бозалар
Сөйләмнең көчен, сәнгатьлелеген арттыру өчен.
Күп исле гөлләр арасында
Бер иссез гөл исле булган.
Күп иссез гөл арасында
Бер исле гөл иссез калган.
Әйберләрне, күренешләрне чагыштыру, каршы кую өчен.
Гыйлемсез- бер яши, гыйлемле мең яши.

ӨЙ ЭШЕ:
АНТОНИМНАР КУЛЛАНЫП БЕРӘР ӘДӘБИ ГЕРОЙГА ХАРАКТЕРИСТИКА ЯЗЫП КИЛЕРГӘ.

Мәкаль
Омоним
Ләкин
Оксюморон
Дәрдман
Елга
Циркуль