БДТ мен ЖК жұмыс жасау орындарындағы жарықтандыру жағдайына гигиеналық баға беру

БДТ мен ЖК жұмыс жасау орындарындағы жарықтандыру жағдайына гигиеналық баға беруде келесі көрсеткіштерді қолданамыз:
- табиғи жарықтану коэффиценті,
- беткейлік жарықтану,
жарықтану арақатынасы.
ТЖК – таюиғи жарықтанудың көрсеткіші болып табылады. БДТ мен ЖК жұмыс жасау орындарында 1,2 – 1,5 % аралығында.
ТЖК-ны анықтау үшін мына формуланы қолданамыз:
еm = (Евм / Ен) × 100%

Жұмыс орнында жасанды жарықтануды анықтау үшін жұмыс орнында яғни, үстел бетінде, пернетақтада, экранның көлденең жағынан жарықтану деңгейін анықтаймыз. Жұмыс орындағы беткейлік жарықтану арақатынасы 3:1 – 5:1 тең болу керек, ал жұмыс орнының беті мен қабырға және құрал-жабдықтар арасындағы арақатына 10:1 қатынасы тең болу керек.

2. БДТ эргономикалық параметрлерін бағалау және өлшеу әдістері

Өлшеу әдістері ГОСТе 50949-96 “Средства отображения информации индивидуального пользования. Методы измерений и оценки эргономических параметров безопасности” деген құжатта көрсетілген.

Жалпы эргономикалық талаптар мен қауіпсіздік шаралары:
- кескін жарығы
- жұмыс алаңының жарығының тең болмауы
- дискретті экран белгілерінің жарығының тең болмауы
- кескін бөлшектерінің контрастылығы
- белгі өлшемінің тұрақтылығы
- белгі сызығының қатысты ені
- жұмыс алаңындағы кескіннің бұрмалануы
- кеңістіктегі кескіннің тұрақсыздығы
- бейтаныс сәулелер
- кескіннің уақытша тұрақсыздығы
- экранның электростатикалық потенциалы
- магниттік ағынның тығыздығы
- рентген сәулесінің дозалық қуаты

3. Эргономикалық параметрлерді визуальды өлшеу құралдары

Олар:
- Яркомер
- Люксметр
- Микроскоп (көлденең және тігінен орналасқан белгілердің орналасуын анықтау үшін және кеңістіктегі кескіннің тұрақсыздығын анықтау үшін)
- беспаралаксты сызғыш (экрандағы кескіндердің линиялық өлшемін анықтау үшін)

4. Электромагниттік алаң сәулеленуінің параметрлерін өлшеу құралдары

Өлшеуді қалыпты климат жағдайында БДТ қосқаннан кейін 20мин кейін алады. Өлшеу экранның 5 нүктесінде жүргізіледі:
-экран алаңының ортасы, яғни диагональдар қиылысында
-диагональдардан жұмыс алаңының бұрыштарынан 0,1 өлшемде.
Параметрлерді өлшеулерді қараңғыланған және жасанда жарықталған бөлмелерден алады. Экран жарықталуы диффузды болуы керек немесе жарықтың түсу бұрышы 45* болуы керек. Визуалды эргономикалық өлшемдерді арнайы тесттер арқылы өлшейді.

5. Өлшеуді орындауға, нәтижелерін бағалауға және өңдеуге қойылатын жалпы талаптар

Экран дисплейінің электростатикалық потенциалын өлшеу әдістері:
-экранның орташа потенциалы-5 нүктеден өлшенген экран потенциалының орташа арифметикалық мәні.
Экран бетінің эквиваленттік потенциалын өлшеуде өлшеуіш құралды пайдаланады.
Экран бетінің орташа потенциалын өлшеуде экранды қосулы күйінде 20 минут өткеннен кейін өлшейді. Өлшеуді экранның 5 нүктесінен- ортасынан және шеттерінен 15с интервалында өлшейді.

6. Экран дисплейінің электростатикалық потенциалын өлшеу әдістері

Электр өрісінің жүктемесін өлшеу әдісі. Өлшеу екі диапазонда жүреді: I-5Гц-2кГц және II-2-400кГц.
Бөлмедегі электр өрісі жүктемесінің фондық дәрежесі, қуат көзінің және ішкі шу өлшегіштің кедергілерін қосқанда, аспау керек:
- 1 диапазон жиілігі үшін- 2,0 в/м
- 2 диапазон жиілігі үшін- 0.2 в/м. Электр өрісінің жүктемесін өлшеу мына нүктедегі координата бойынша жүргізіледі:
- r=0;
- r=(а/2+0,5)м;
- Ө=0*-1 диапазон жиілігі үшін;
- Ө=0*,90*,180*,270*-2диапазон жиілігі үшін.

7. Ауыспалы электрлік алаңның қатаңдығын өлшеу әдістері

Өлшеу екі жиілікті диапазонда жүргізіледі: I – 5 Гц-2 кГц және II – 2-400 кГц.
Ауыспалы электрлік алаңның қатаңдығының фондық деңгейі аспау керек:
I жиілікті диапазон үшін – 2,0 В/м;
II жиілікті диапазон үшін – 0,2 В/м.
Электрлік алаңның қатаңдығын өлшеу мына координат нүктелерінде жүргізіледі:
z = 0;
r = (a/2 + 0,5) м;
ө = 00- I жиіліктегі диапазон үшін;
ө = 00, 900, 1800, 2700- II жиіліктегі диапазон үшін.

Электрлік алаңның қатаңдығын өлшеу 2 режимде жүргізіледі: дайындық- экранда визуальді ақпарат пайда болғанша және қалыпты (жұмыс үстінде)- ақпарат енгізгеннен кейін.
Өлшеу көрсеткіштерін алаңның қатаңдығының максимальды көрсеткіш бойынша бағалайды.

8. Магниттік ағынның тығыздығын өлщеу әдісі.

Өлшеу 2 жиліктегі диапазонда жүргізіледі:
I- 5 Гц- 2 кГц;
II- 2- 400 кГц.
Магниттік ағынның тығыздығының фондық деңгейі аспауы керек:
I жиіліктегі диапазон үшін 40 нТл;
II жиіліктегі диапазон үшін 5 нТл.
Магниттік ағынныңң тығыздығын 48 нүктеде өлшейді мыны координаттарда:
z= -0,3; 0,0; +0,3м;
r= (а/2+0,5)м;
ө= р22,50.

9. Бейненің кеңістіктік тұрақсыздық және уақытша тұрақсыздықты анықтау әдістері.

Зерттеуді 10 адамнан аз емес топта жүргізеді.
Эксперттік бағалауда жарықтануды экранның ортасынан вертикальды орналастырады, 250лк тең.
Жұмыс орнының жарықтануында 500 тан жоғары вертикальды осінде 200 кд/м2 тан аспайтын жарықтандыру құралдарын қолданған жөн.Сурет жарықтығы 80 кд/м2 аз болмауы керек.