ОЖЖ тамырлы аурулары. Естің бұзылысы (кома)

Жоспары:
I.Кіріспе
ОЖЖ тамырлы аурулары.Естің бұзылысы(кома)
II.Негізгі бөлім
Жіктемесі
Клиникасы
Диагностикасы
Емдеу тактикасы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Бас миының тамырлы(сосудистый) аурулары
Церебральді атеросклероз
Гипертоникалық/гипотоникалық аурулар кезіндегі психикалық бұзылыстар.

Церебральды атеросклероз
Психикасы біртіндеп дамиды.Ұйқының бұзылысы байқалады. Есте сақтау қабілеті төмендейді,гипоамнезия және анэкфориямен көрінеді.Жаңа есім,кітап мазмұнын және әрқашан еске салдуы қажет етеді.Өз ауруына критикалық көзқарас, жабырқаңқылық танытады.Науқастар ауруын жасырып,жылаңқы және эмоциональді лабильді, депрессивті болады.Терең органикалық дефекті болып деменция көрініс береді.Қан айналымынының төмендеп немесе жоғарлауына байланысты жедел психикалық кезеңдер байқалады. Естің күңгірттенуі немесе делирия.Инсультсіз ағымында деменция байқалмайды,тек дәрменсіздік,есте сақтаудың нашарлауы, ойы тұтқыр(вязки ,склонны к детализации). Мида микроинсульт,мультинфаркт ошақтары болса, психикада созылмалы ағымдағы сандырақтық (преследование, материального ущерба).Көру,есту галлюцинациялар байқалады. Шынайы галлюцинациялар байқалады, кешке басталады немесе гемодинамика бұзылғанда.

Гипертоникалық ауру
Көбіне атеросклерозбен араласып келеді.Психопатологиялық бұзылысы криздермен тұтасып келеді.Бастың қатты ауруында,бас айналуында көздін алдына шыбын-шіркейлер ,тұман байқалады,үрей,өлім туралы қорқыныш байқалады.Делириозды кезеңмен сандырақтық психоздар көрініс береді.

Кома – бұл сыртқы тітіркендіргіштерге реакциялары болмайтын ессіз жағдай.ОЖЖ-ң координациялық қызметінің бұзылысымен, тұтас ағза деңгейінде өздігінен реттелуге және гомеостазды ұстап тұруға мүмкіншілігін жоғалтқан жеке жүйелердің автономды қызмет етуімен сипатталатын ОЖЖ-ң жеткіліксіздік жағдайы; естің тануымен, қозғалыс, сезімтал және соматикалық, оның ішінде өмірлік маңызды қызметтердің бұзылысымен көрінеді.

Этиология:
Біріншілік:бас ми жарақаты(соққы алу, бас ішілік гематома) цереброваскулярлы аурулар(ми ішілік, субарахноидальды қан құйылу, ми инфаркті) ,
ОНЖ инфекциялары (менингит,энцефалит), ісіктер, қояншық ұстамалар.
Екіншілік: метаболикалық бұзылыс(гипогликемиялық диабеттік кетоацидоз, кетоздық емес гипергликемиялық жағдай, уремия, бауыр жетіспеушілігі) гипоксия(өкпе аурулары,анемия,шок,Моргани-Адамс-Стокс синдромы,миокард инфаркті).
Сыртқы әсер: уланулар(алкогольмен,этиленгликольмен,иісті газбен, дәрілік заттармен).

Команың клиникалық көрінісі.
Естің бұзылу дәрежесіне байланысты келесі түрлерін ажыратамыз:
Есеңгіреу (беткей және терең)
Сопор
Комалар (I-III сатысы).
Естің бұзылу дәрежесін Глазко шкаласы арқылы анықтаймыз.

Есеңгіреу – (Глазго шкаласы бойынша 13-14 балл) ес бұзылуының бастапқы фазасы, ми қыртысы қорғанысының тежелуіне байланысты. Немқұрайлық, ұйқышылдық психикалық және қозғалыс белсенділігінің төмендеуі, сөйлеу қабілеті бұзылысының болуы мүмкін. айқын емес бір буынды жауап береді.
Сопор (Глазго шкаласы бойынша 9—12 балл) — есі төмендеген, бірақ мимикалық реакция түрінде күшті дыбыстарға, жарық және аурулық тітіркендіргіштерге реакциясы сақталған, сұрақтарға айқын емес бір буынды жауап береді. Қарашық, түбірлік, жұтатын рефлекстер сақталған, сіңірлік рефлекстері жоғары, тері рефлекстері төмендеген, еріксіз зәр шығару.

Беткей кома (I сатысы, Глазго шкаласы бойынша 7-8 балл): науқасты ояту мүмкін емес, бірақ аурулық тітіркендіргіштерге реакциясы қарапайым ретсіз қимылдар түрінде сақталған.
Терең кома (II сатысы, Глазго шкаласы бойынша 5—6 балл): науқас аурырсынулық тітіркендіргіштерге қимыл қозғалыспен жауап береді.
Атониялық кома (III сатысы, Глазго шкаласы бойынша 3-4 балл):өте ауыр аурулық тітіркендіргіштерге реакциясының толығымен жойылуы. Атония, арефлексия, тыныс алудың бұзылысы немесе жойылуы, жүрек қызметінің жоғалуы.

Кома жеке ауру емес; ол ОЖЖ қызметінің бұзылысы немесе ми тінінің зақымдалуы (бас миының ауыр жарақаты) нәтижесінде дамиды. Комалық жағдайлар шығу тегіне және патогенезіне байланысты ажыратылады, соған байланысты терапевтикалық шаралар қолданылады. Этиологиясына байланысты жіктелген команың классификациясында 30-ға жуық түрі көрсетілген. Соның ішінде бір бөлігі жеке ауруларға емес бір топ аурулар мен синдромдарға жатады.

Алкогольдік және улану комасы.
Уланудың клиникалық ағымында екі кезеңді ажыратады. Токсикогенді кезең (ағзада арнайы токсикалық эффект тудыратын әсер етуші заттың белгілі бір мөлшерде болуы).
Соматогенді кезең (токсикалық агентті бұзу немесе жоюдан кейін пайда болып, мүшелер мен жүйелердің құрылымдарымен функцияларының бұзылыстарымен көрінеді). Бет тері жамылғысы гиперемирленген, дене қызуы төмендеген болады. Құсу, еріксіз дәреттін бұзылуы байқалады. Қарашықтары аздап тарылған, ал гипоксия кезінде олар кеңейген болады.Тыныс алу бұзылысының аспирациялы-обтурациялық түрін анықтайды,кейде механикалық асфиксия болуы мүмкін. Пульс жиі, бірақ әлсіз болады. Алкоголді заттарға гидролизді және сульфитті спирттерді, денатураттарды, одеколондар мен лосьондарды, политураларды, желімдерді жатқызады.

Жарақаттықкома.
Әртүрлі жарақаттар әсерінен пайда болған: бастың ауруы,лоқсу, құсу, психомоторлы қозу.
Жалпы милық симптоматика ,менингеальды белгілер бас ми ісіктері кезінде беруіде мүмкін.Брадикардия және сирек тыныстың кеш стадиясындағы тахикардия мен тахипноэ.

Гипоксиялық кома.
Жүрек миокард инфарктінде, оттегі жетіспеушіліктен және құнарлы заттар жетіспеушілігінен болады. Өте жедел оттегі жетіспеушіліктен ми жасушалары 5 минутта өле бастайды.Бір себебі болып тромбоэмболия жатады. Тромб артерияны бітеп,содан оттегі жетіспей жүрек тоқтайды.комадағы науқастың мойны, аяқ қолдары көгереді,науқас бірнеше минут ішінде өліп кетуі мүмкін.

Уремиялық кома.
Бүйрек ауруларында (пиелонефрит, жедел бүйрек жетіспеушілігі) кездеседі. Кома біртіндеп дамиды бас ауру, анемия,бозару,құлақ шуылы болады.Бұл организмнен азоттық қалдықтардың шығарылуы нашарлағанан пайда болады. Науқастың аузынан аммияк иісі шығады мен терісінде тұзды кристалдар көрінеді.

Бауыр комасы – науқастың санасындағы бұзылыстармен білінетін бауыр ауруларының соңғы кезеңі.Бауыр жеткіліксіздігінің үдеуі.
Негізгі түрлері
• Бауырлық-жасушалық
• Шунтты (портокавальды)
• Аралас
Көлемді бауырлық некрозбен жедел вирусты гепатит,ауыр жедел алкогольды гепатит,жедел токсикалық гепатит, бауырдың қанмен қамтамасыз етілуінің жедел бұзылыстары,бауыр церозы,т.б

Бауырлық кома.
Бауыр қызметі әлсіреген шақта дамиды. Алдымен психикалық аурулар (невроз,ұйқы бұзылуы,эйфория,депрессия) ретінде байқалуы мүмкін.

Эпилепсиялық кома. (Қояншық комасы) қояншық ауруы болған науқастарда ауруларының асқыну нәтижесінде дамитын патологиялық үрдіс.

Гипергликемиялықкома.
Инсулин жеткіліксіздігі, соның нәтижесінде тіндердің глюкозаны шығаруының бұзылуы.бауырда гликонеогенез шапшандайды, гипергликемия және глюкозурия дамиды. Глюкокортикоидтардың артық мөлшері гипоталамус-гипофиз-адреналдық жүйені қоздырып, глюконеогенездің белсенділігін арттырады, май қышқылдары деполарынан шығады. Олардың толық тотықпауы кетоацидозға алып келеді. Сутегі иондарының көбеюі ацидозды ұлғайтады, полиурия мен дегидратация алмасуы бұзылады.

Гипогликемиялық кома.
Гипогликемиялық команы тудыратын негізгі себеп бас миының көмірсутегінің жеткіліксіздігінен қызметінің нашарлауы болып табылады. Оны тудыратын жағдайларға: улану (хлорпропамид, тобутамид), ұйқы безінің өспесі (инсулома), асқазан резекциясынан кейінгі демпинг синдромы, нефрогендік себептер,
бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі, организмнің әр түрлі себептерімен көмірсутегінің қажетті мөлшерден аз түсуі.

Токсикалық кома .
Экзотоксикалық. Қоршаған ортадан ағзаға қандай да бір токсиндердің енуінен пайда болады. (инекция арқылы т.б)
Эндотокскалық. Ағзаның улы токсин дерді қандай да бір себептерге байланысты бөліп шығаруы.

Инфекциялық кома.
Ағзаға сытқы ортадан инфекциялық вирустар мен бактериялардың түсуінен пайда болатын кома.

Дифференциальная диагностика ком «центрального» происхождения.

Дифференциальная диагностика ком метаболического происхождения.

Жалпы қарау(тері түсі,жатысы бүріскен,тырысқан)
Анамнез (туысынан,куәгерден)
Невралогиялық статус:
Беттің ассимтериялығы.
Беткей және терең рефлекстер.
Сезімталдылық.
Бұлшықет тонустары.
Пассивті қозғалыс.
Менингиальді симптомдар .

Лабараториялық тексеру
(науқас клиникасына қарай Глюкоза,Креатинин,белок,Алт,Аст,Билирубин,Алко тест)ЖЗА.,ЖҚА.Ликвор
Аспаптық зерттеулер.
Рентгенография
МРТ
КТ
Ангиография

Емі.
АВС» ережелеріне сəйкес орындалу қажет.
А - тыныс жолдарына өтімділігін жақсарту.
В - қалыпты тынысты қалыптастыру
С - жүрек қан тамыр жүйесінің жұмысына қарау: тез АҚК қалыптастыру (криссталойд жəне каллойд ерітіндісін құю) миокард жетіспеүшілігі кезінде бөтен препараттарды енгізу (допамин, добутамин) немесе вазопрессорларды (адреналин, норадреналин, мезатон) айналымдағы қанның массасын қалпына келтірмей вазопрессорларды енгізу қауіпті.

Кома себебі белгісіз болғанда алғашқы көмек:
Декстро 50% 25 мл.
Қандағы глюкоза деңгейін тексерген соң Тиамин 100 мл.
Налоксан 0.4 мл в.в

Қосымша емді науқастың клиникалық және лабораториялық көрсеткіштеріне қарап тағайындаймыз.
Патогенетикалық және симптоматикалық ем : (Антиагреганттар,антикоагулянттар, дезинтоксикациялық терапия, плазмаферез, гемосорбция,осмотикалық диуретик,тырыспаға қарсы препараттар,инфекция табылса антибиотиктер)

Қорытынды
Қорытындылай келе,гипертоникалық ауру көбіне атеросклерозбен араласып келеді.Психопатологиялық бұзылысы криздермен тұтасып келеді.Бастың қатты ауруында,бас айналуында көздін алдына шыбын-шіркейлер ,тұман байқалады,үрей,өлім туралы қорқыныш байқалады.Делириозды кезеңмен сандырақтық психоздар көрініс береді.Кома – бұл сыртқы тітіркендіргіштерге реакциялары болмайтын ессіз жағдай.ОЖЖ-ң координациялық қызметінің бұзылысымен, тұтас ағза деңгейінде өздігінен реттелуге және гомеостазды ұстап тұруға мүмкіншілігін жоғалтқан жеке жүйелердің автономды қызмет етуімен сипатталатын ОЖЖ-ң жеткіліксіздік жағдайы; естің тануымен, қозғалыс, сезімтал және соматикалық, оның ішінде өмірлік маңызды қызметтердің бұзылысымен көрінеді.