Қан препараттары және қан құюдың заманауи әдістері.қан құюдан кейінгі асқынулар

ҚАН ПРЕПАРАТТАРЫ ЖӘНЕ ҚАН ҚҰЮДЫҢ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕРІ.ҚАН ҚҰЮДАН КЕЙІНГІ АСҚЫНУЛАР. УАҚЫТЫНДА ДИОГНОСТИКАЛАУ. ТАКТИКАСЫ.ЕМІ.

ЖОСПАРЫ

Қан құю
1881 жылы англиялық туыт дәрігері Джеймс Бланделл ауырлық күші арқылы қан құятын жабдық ойлап тауып, көп қан жоғалтқан босанып жатқан әйелге қан құйып, тарихтағы алғаш қан құю процесін сәтті орындады. Бұл қан құю технологиясы денсаулық сақтау саласында ұлы төңкеріс тудырды.

Қан құю, қан топтары. Ағзадан қанның көп кетуі өте қауіпті. Қан құю ертеде қолға алынса да, сәтсіз аяқталған кездері болған. Бір адамның қаны, екінші адамның қанымен сәйкес келе бермейтін, тек 1900 жылы анықталған.
Қан топтары. Барлық адамдардың қаны 4 топқа бөлінеді. I, II, III, IV . Қан беретін адам – донор немесе сыйлаушы, қабылдайтын адам –реципиент немесе қабылдаушы.

ҚАН ТОПТАРЫ

15. Лейкоцитті концентрат (бұдан әрі - ЛК) +20 о С-+24 о С температурада 24 сағатқа дейін сақталады және трансфузиялау үшін пайдаланылады, оны дайындағаннан кейін тез болуы мүмкін.
16. Аутоқан +4 о С-+6 о С температурада 21 күнге дейінгі мерзімде сақталады.
17. Жаңадан тоңазытылған плазма (бұдан әрі - ЖТП), супернатантты плазма мен тоңазытылған криопреципитат минус 30 о С және одан төмен температурада 24 ай бойы; -25 о С - -30 о С температурада 12 ай және -18 о С - -24 о С температурада 3 ай бойы сақталады. Ерітілгеннен кейін 1 сағаттың ішінде пайдаланылады, қайта тоңазытуға жатпайды.
18. Қан препараттары (альбумин, иммуноглобулиндер, глюнат, ҮІІІ фактор концентраты және басқалар) заттаңбада көрсетілген температурада және мерзімдер ішінде сақталады.

3. Гемотрансфузиялаудың жалпы принциптері
19. Реципиент үшін қан компоненттерін құюдың оң салдарына мыналар жатады:
1) эритроциттерді құю кезінде айналымды эритроциттер санының өсуі және гемоглобулин деңгейінің артуы;
2) жаңа тоңазытылған плазманы құю кезінде жіті диссемилляцияланған тамырішілік ұюдың тоқтауы;
3) тромбоцитті концентратты құю кезінде кездейсоқ тромбоцитопениялық қансыраудың тоқтауы.
20. Реципиент үшін қан компоненттерін құюдың теріс салдарларына мыналар жатады:
1) донордың клеткалық әрі плазмалық элементтерінің сәйкес келмеуі;
2) вирусты және бактериялы жұқпалардың жұғу қаупі;
3) гемосидероздың дамуы, қанның ақпауы;
4) тромбогендіктің күшеюі;
5) аллосенсибилизация;
6) иммунологиялық реакциялар;
7) иммундық депрессиясы болған науқастарға дамуы мүмкін "трансплантанттардың иесіне қарсы" реакциясы;
8) трансфузиядан кейінгі реакциялар мен асқынулар.

55. Әрбір трансфузия кезінде дәрігер науқастың медициналық картасына:
1) донордың коды, АВО жүйесі бойынша қан тобы мен резусы, контейнердің нөмірі, дайындау күні, Қан қызметі ұйымының атауы туралы мәліметтерден тұратын донор контейнерінің заттаңбасы бар төлқұжатты деректерді енгізеді (трансфузия аяқталғаннан кейін заттаңба контейнерден алынып, науқастың медициналық картасына желімделеді);
2) құюға көрсетімдер;
3) АВО және резус бойынша реципиенттер қанының топтық тәуелділігін қорытынды тексерудің нәтижесі;
4) АВО және резус бойынша контейнерден алынған қанының топтық тәуелділігін немесе эритроциттерді қорытынды тексерудің нәтижесі;
5) донор мен реципиенттер қанының жеке сәйкестілікке сынама жасаудың нәтижесі;
6) биологиялық сынаманың нәтижесі.
56. Науқастың медициналық картасына қосымша трансфузиялық карта (күнделік) толтырылады, онда барлық трансфузиялар, әсіресе қан компоненттерінің көптеген трансфузиялары керек болғанда олардың көлемі мен сыйымдылығы белгіленеді.

57. Трансфузиядан кейін:
1) реципиент екі сағат бойы төсек режимін сақтайды;
2) науқастың үш рет дене температурасын, артериялық қысымын өлшейді, оларды медициналық картада белгілейді;
3) зәр бөлінуін және оның сағат сайын көлемін және түсін бақылайды; тазалық сақталғанда зәрдің қызыл түске боялуы жіті гемолиз туралы айғақтайды;
4) құйғаннан кейін келесі күні қан мен зәрдің клиникалық анализі жасалады;
5) құйғаннан кейін реципиент кемінде үш сағатта дәрігердің қадағалауында болып, тек қандай да бір реакция болмағанда, артериялық қысымы мен пульсының көрсеткіштері тұрақты, қалыпты зәр шығару жағдайы болғанда ғана емдеу ұйымынан шығарылады.

4. Компонентті гемотерапияның трансфузиялық
тактикасы
58. Компонентті гемотерапия әр түрлі патологияда науқастың организміне жетіспейтін нақты клеткалық немесе белокты қан компоненттерін өтеу принципі бойынша жүргізіледі.
59. Қан алмастырғыш немесе ЖТП, ЭЗ немесе ЭҚ болмағанда жіті қанның көптеп кетуінен басқа, таза консервіленген донорлық қанды құюға көрсетімдер жоқ. Таза донорлық консервіленген қан жаңа туғандардың гемолитиялық ауруын емдеуде ауыстыра отырып, құюды жүргізу кезінде пайдаланылады.
60. Бір науқасты емдеуде бір немесе ең аз донорлар санынан дайындалған қанның компоненттерін пайдаланған орынды.
61. Емдеу практикасында ЭЗ, ЭҚ, ЭМОЛТ, ЖТП, КТ, криопреципитатты құю кеңінен таралған.

Қан компоненттерінің аутотрансфузиясы
87. Аутогемотрансфузия - олар алдын ала дайындалған реципиенттің өз қанын немесе оның компоненттерін трансфузиялау. Аутогемотрансфузия кезінде аллоиммунизация болмайды, жұқпаның берілу қаупі, трансфузиялық реакцияның қаупі гомологиялық қан компоненттеріне мұқтаждық азаяды, қан компоненттерінің ауыспалы трансфузиялық терапия қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі.
88. Қанның немесе плазманың құрамында эритроциттер бар компоненттерінің аутотрансфузиясын қолдануға арналған көрсетімдер:
1) айналымдағы қан көлемінен 20% астам болжамды түрде қан кеткен ауыр және көлемді жоспарлы хирургиялық операциялар (ортопедия, кардиохирургия, урология); жүкті әйелдерде үшінші триместрде жоспарлы кесар тілігіне көрсетімдер болған кезде 500 мл-ге дейінгі көлемде плазманы аутодонорлық дайындауды жүргізу мүмкіндігі;
2) сирек кездесетін қан тобы бар пациенттерге донорлық қан компоненттерінің барабар мөлшерін таңдау және құю мүмкін еместігі;
3) жоспарлы хирургиялық емдеу кезінде қан компоненттерінің трансфузиясына көрсетімдер болғанда діни көзқарастар бойынша пациенттердің гемотрансфузиядан бас тартуы болып табылады.

11. Қан препараттарының трансфузиясы
141. Альбумин ерітіндісі қан плазмаларынан өндірілетін белоктық препарат болып табылады және белоктың әртүрлі мөлшерінен (5%, 10% және 20%) тұрады.
142. Альбумин ерітіндісін құю үшін мыналар көрсетім болып табылады:
1) гиповолемиялық естен тану;
2) ауыр күйіктер;
3) ісікті синдроммен, диуретикке резистентті гипопоротеинемия;
4) алынатын плазмалардың үлкен көлемін алмастыру кезіндегі емдік плазмаферез.
143. Альбумин ерітіндісін инфузиялау кезінде мынадай қарсы әсерлер байқалуы мүмкін: пирогенді, генерализденген және аллергиялық реакциялар, оқшауланған гипотензия, гиперволемия, циркуляторлы қайта жүктелім, уыттылық.
144. Альбумин ерітіндісін инфузиялау кезінде алдын алу реакциялары мен асқынулар, инфузия жылдамдығының азаюы, нестероидты асқынуға қарсы препараттармен дәрі-дәрмек алды (көрсетім бойынша) инфузияға дұрыс көрсетім болып табылады.
145. Альбумин ерітіндісі науқастың парентеральды тамақтануы үшін пайдаланылмайды.

12. Қанды ауыстырып құю
151. Көлемді қан құю - реципиенттің қаны сағасынан, бір сәтте оны донорлық қанның барабар немесе артатын көлемімен ауыстыра отырып, қанды ішінара немесе толық алу. Бұл операцияның негізгі мақсаты - қанмен бірге әртүрлі уларды (уланған, эндогенді уыттану кезінде), құлдырау өнімдерін, гемолиз бен антиденелерді ( жаңа туған нәрестелердің гемолитикалық ауруы, гемотрансфузиялық естен тану, ауыр таксикоздар, жіті бауыр жеткіліксіздігі және тағы басқалар кезінде) алып тастау.
152. Қанды ауыстырып құю екі литр плазмаларға дейінгі рәсімдерді ала отырып жіті емдік плазмаферезді орындаумен немесе реологиялық плазма ауыстырғыштар мен жаңа тоңазытылған плазманы ауыстырумен ауыстырылуы мүмкін.

Қан құюдың 2 тәсілі бар екенін атап өткен жөн — тікелей және тікелей емес. Тікелей емес қан құю үшін сәйкес ыдыс пен дайындалған қанды сақтайтын орынның болуының да маңызы аз емес. Қазіргі кезде қан арнаулы полиэтилен пакеттерге алынады, соңғысы пайдаланғаннан кейін жойылады. Бұл пакеттерді пайдалану арқылы қатаң стерильдік сақталады және пирогендік реакцияларды болдырмайды. Олар шыны ыдыстарға қарағанда пайдалануға ыңғайлы. Консервіленген қан арнаулы тоңазытқыштарда +2 +8 температурада сақтайды. Қанды көліктің кез-келген түрімен тасымалдауға болады. Қанды арнаулы бірреттік түтіктер мен сүзгіштерден (фильтр) түратын жүйе арқылы құяды. Тікелей емес тәсілмен құйғанда қан реципиенттің көктамырына (шынтақ, бұғана асты көктамырына), артериясына (кәріжілік, сан артериясына), өкше, мықын сүйектің кеуегіне жіберіледі