Ішек-қарын тоғышарларын зерттеу тарихы

Сабақтың мақсаты: ішек-қарын тоғышарларын зерттеу тарихымен танысу.
Тапсымалар: ішек-қарын тоғышарларын зерттеу тарихымен таныс.
Сабақ мазмұны: Жануарлардың іше-қарын жолдарында 150-ден аса тоғышар кездеседі,соның бірі эймериялар.

Қазіргі кезде жіктеу бойынша эймериялар Apicomplexa Levine, 1970 типіне Sporosoae Leuckart,1879 класына Coccidia Lueckart, 1879 клас тармағына Eucoccidiida Leger, Dudosed, 1910 тұқымдасына Eimeria Schneider, 1875 туысына жатады. Осыдан қазіргі кездегі үйлестірілген инвазиялық аурулардың номенклатурасына сәйкес, біздің зерттеп отырған ауруды эмейроз дейді.

Қойдан Қазақстанда ең алғаш эймерияны Батыс-Қазақстан облысыан Д.Н.Засухин1930 және В.Л.Якимов 1931, Қостанай облысынан П.С.Иванова-Гобзем 1935 тапқан

Қазақстанда жануарлардың кокцидияларын жоспарлы түрде зерттеуді Алматы зоотехникалық мал дәрігерлік институтының профессоры Н.П.Орловтың басшылығымен жүргізілді.Оның ізбасары Ф.Х.Мусина С.К.Сваебаев және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі зоология институтының профессоры С.М.Пактың ізбасары О.Беркінбай қойлардан 8 түрлі эмерияны тапты:Eimeria ahsata, E.crandallis, E.faurei, E.granulose, E.ovina, E.ovinoidalis, E.parva.

Eimeria ahsata-на алғаш рет қойдан АҚШ-да R.F.Honess 1942 ж тапқан, елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан қойларында тіркелеген.

Eimeria crandallis-ны алғаш рет қойдан АҚШ-да R.F.Honess тіркеген , елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан және Шығыс Қазақстан қойларында тіркелеген.

Eimeria faurie-ны қойдан алғаш рет Францияда G.Moussu, G.Morotel 1901-1902 ж тіркеген, елімізде бұл эймерия Алматы, Ақмола, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Павлодар, Қостанай, Оңтүстік ,Солтүстік және Шығыс Қазақстан қойларында тіркелеген.

Eimaria granulosa-ны қойдан алғаш рет АҚШ-нан J.R.Christensen тіркеген елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қарағанды, Шығыс Қазақстан қойларында тіркелген

Eimeria intricatа-ны қойдан алғаш рет Германиядан A.Spiegl тіркеген. Елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан және Шығыс Қазақстан қойларында тіркелеген.

Emeria ovina-на қойдан алғаш рет 1909 жылы A.Martin Франциядан көрген. Елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан және Шығыс Қазақстан қойларында тіркелеген.

Emeria ovinoidalis-ты қойдан алғаш рет Түркменстаннан 1930 жылы П.Г.Козлов тіркеген, елімізде бұл эймерия Алматы, Ақмола, Батыс Қазақстан, Павлодар, Қостанай, Қарағанда, Оңтүстік және Шығыс Қазақсатан қойларында тіркелеген.

Emeria parva-ны алғаш рет қойдан S.Kotlan, J.Mocsy, T.Vajda Вергияда тіркеген. Елімізде бұл эймерия Алматы, Батыс Қазақсатан, Павлодар, Қостанай, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан және Шығыс Қазақстан қойларында тіркелеген.