Білмегенінен қорықпау керек – оқымағанынан қорқу керек

Азаматтық құқықтық қатынастар қандай міндеттемелерді туғызады?

Міндеттеме – шартпен ресімделген азаматтық – құқықтық қатынас.
Борышкер - міндеттемеге сай белгілі бір іс – әрекетті жүзеге асыруға тиіс адам.
Несие беруші - оның пайдасына іс – әрекет жүзеге асырылатын адам деп аталады.
Шарт - Екі немесе бірнеше адамның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімдер.

Оқу мақсаттары
Міндеттемелер мен шарттардың азаматтық құқықтағы ролін түсінеді

Міндеттеме – шартпен ресімделген азаматтық – құқықтық қатынас. Азаматтық құқықта барынша мол алуан түрлі шарттар көзделген. Осындай шарттардың негізінде міндеттемелер деп аталатын құқықтық қатынастар пайда болады. Міндеттемеге сай бір адам белгілі бір іс – әрекетті жүзеге асыруға тиіс. Ол борышкер деп аталады. Оның пайдасына іс – әрекет жүзеге асырылатын адам несие беруші деп аталады. Несие беруші борышкерден міндеттеме мазмұнында көрсетілген әрекеттер жасауды талап етуге құқылы. Мысалы, ақшаны қайтаруды, белгілі жұмыстарды орындауды, ақша төлеуді және т.б. қамтиды.
Екі немесе бірнеше адамның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімдерді шарт деп танылады. Шарт ауызша немесе жазбаша бекітілуі мүмкін. Шарт еркіндігі – тұлғалардың өз еркін білдіруі. Біріншіден, азаматтар мен заңды тұлғалар шарт жасасқанда ерікті болады. Жалпы алғанда, шарт жасасуға мәжбүрлеуге жол берілмейді.

Жазып ал да, жаттап ал!!!
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік мынадай негізгі қызметтерді аткарады:
Жазалау қызметі— міндеттемені бүзған немесе шығып келтірген түлғаның мүлкінің азаюы.
Тәрбиелік қызметі— құқық бұзушы болашақта мұндай әрекеттер жасауға жол бергізбейді.
Қалпына келтіру қызметі— шығын келген тұлғаныц мүліктік жағдайын қалпына келтіру

Жазып ал да, жаттап ал!!!
Айып төлеу ұғымы
Борышқор мiндеттемесiн орындамаған немесе тиiсiнше орындамаған ретте, атап айтқанда, орындау мерзiмiн өткiзiп алған ретте несие берушiге төлеуге мiндеттi, заңдармен немесе шартпен белгiленген ақша сомасы айып төлеу (айыппұл, өсiм) деп танылады. Айып төлеу туралы талап бойынша несие берушi оған келтiрiлген залалдарды дәлелдеуге мiндеттi емес.

Жазып ал да, жаттап ал!!!
Кепiл ұғымы
Мiндеттемеге сәйкес несие берушiнiң (кепiл ұстаушының) борышқор кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамаған ретте кепiлге салынған мүлiк құнынан осы Кодексте белгiленген алып тасталатындарды қоспай, осы мүлiк тиесiлi адамның (кепiл берушiнiң) басқа несие берушiлердiң алдында артықшылықпен қанағаттандырылуға құқығы бар мiндеттеменi атқаруының осындай әдiсi кепiл деп танылады.

Жазып ал да, жаттап ал!!!
Кепiлпұл ұғымы.
Уағдаласушы тараптардың бiреуiнiң шарт бойынша өзiнен алынатын төлемнiң есебiнен екiншi тарапқа және шарт жасау мен орындауды не өзге мiндеттеменi орындауды қамтамасыз етуге берiлетiн ақшалай сома кепiлпұл деп танылады.

Жағдаят.
15 жасар Қайрат өз үйінің жанында жаттығып жатқан. Ол өзі оқыған колледжде футбол командасының мүшесі еді. Ебедейсіз қимылдаған Қайрат допты алысқа теуіп жіберді. Доп қарсы беттегі дүкеннің терезесін сындырады. Күзетшілер жүгіріп шығып, олардың бірі Қайратты қатты ұрып жібереді. Соққы Қайраттың жанына батты. Оны директорға алып келіп, ата-анасын шақыртты. Оларға шығынның орнын толтыру керектігін айтқан. Оның ата-анасы үйге барып, Қайраттан мән-жайды сұрап білгеннен кейін ойланамыз, көреміз деген. Кейін олар зиянның орнын толтырудан бас тартып, Қайратты емдетуге кеткен шығынның орнын толтыруды талап еткен, өйткені күзетшінің соққысынан оның миы шайқалған. Дүкен дирекциясы сотқа арыз берген. Ол арызда дирекция Қайраттың ата-анасынан терезе құнының орнын толтыруды талап еткен. Ата-анасы Қайраттың естияр және істеген ісін түсінетінін айтқан. Келтірілген зиянды баланың өзі жұмыс істеген кезде төлейді, ал дүкен дирекциясы Қайраттың денсаулығына келтірілген зиянды өтеуге тиіс, өйткені ол зиянды дүкен күзетшілері келтірді деген.

Кестені өз бетіңізбен толтырыңыз?

6

7

8